کافی نت سها - فروشگاه محصولات فایلی سُها (بانک پاورپوینت)

پاورپوینت ضوابط بتن ریزی در شرایط آب و هوایی مختلف (گرم ، سرد و ... ) در 74 اسلاید با فرمت pptx قابل ویرایش ، جامع و کامل

به طور کلی کنترل دمای اولیه مخلوط بتن به واسطه اثر بخشی قابل ملاحظه‌ای که در خواص بتن از جمله مقاومت فشاری، مدول الاستیسیته، نفوذ پذیری و … خواهد داشت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بررسی مسائل و مشکلات آن جایگاه ویژه ای را در مباحث تکنولوژی بتن به خود اختصاص داده است و به تناسب اهمیت آن، لازم است بررسی های کارشناسی مربوطه صورت پذیرد. مجموعه مباحث مرتبط با این موضوع را می توان مشخصاً به دو قسمت عمده تقسیم نمود: الف) بتن ریزی در هوای گرم ب) بتن ریزی در هوای سرد هر یک از این دو بخش مسائل مختص به خود را دارا بوده و بسته به شرایط آب و هوایی منطقه ای که پروژه در آن اجرا می شود، تدابیر مربوطه نیز در نظر گرفته می شود. طبق تحقیقات موجود مشخص شده است که پائین آمدن دمای بتن هر چند منجر به مقاومت فشاری ٢٨ روزه بیشتری در بتن می شود، اما روند کسب مقاومت بتن در ساعات اولیه را اندکی کاهش می دهد. اقلیم شناسی: طبق طبقه بندی اقلیمی بخش بزرگی از ایران دارای اقلیم گرم می باشد در فلات مرکزی اقلیم گرم و خشک و در سواحل و جزایر جنوبی اقلیم گرم و مرطوب وجود دارد. در اقلیم گرم و خشک تبخیر بیشتر از بارندگی و اختلاف دمای شبانه روز به 25 درجه سلسیوس می رسد. متوسط دما در روزهای تابستانی حدود 45 و در زمستان حدود 30 درجه سلسیوس است. رطوبت نسبی بسیار کم و به ندرت از 50 درجه افزایش و عموماً در حدود 10-20 درجه می باشد تغییرات دما در شبانه روز منجر به وزش بادهای گرم و عموماً با گردباد و سرعت زیاد می شود. شرایط مزبور برای کارهای بتنی مناسب نمی شود و مقاومت و پایائی (دوام) به طور محسوسی کاهش می یابد و برای دسترسی به بتن بادوام زیاد تمهیدات ویژه ای را باید به کار برد. ضوابط بتن ریزی: درجه حرارت هوا، درجه حرارت بتن، سرعت باد ورطوبت، بر میزان تبخیر سطحی بتن تأثیر می گذارند. هیچگاه منحنی ساده‌ای که بتواند بصورت مناسبی نتایج اوضاع جوی را خلاصه کند وجود ندارد و هر یک از عوامل، توجه جداگانه ای را ایجاب می‌کندکه در ذیل به آنها اشاره می شود. 1- تشعشع خورشیدی: این عامل به مقدار قابل توجهی بر درجه حرارت مصالح انبار شده تاثیر می گذارد. حرارت جذب شده از تشعشع خورشید در طول ساعات روز ممکن است در طول شب که سردتر است، تماماً از دست نرود. در نتیجه درجه حرارت درون دانه های سنگی انبار شده ممکن است به تدریج به اندازه ای برسد که یقیناً بتن گرم غیر قابل قبولی را ارائه دهد. 2- ماشین آلات: ماشین آلات معمولاً ظرفیت حرارتی کمی دارند. با آنکه این موضوع اجازه سرد شدن در شب را به آنها می دهد ولی آنها را قادر می سازد که سریعاً پس از بالا آمدن آفتاب گرم شوند مقادیر گرمای ذخیره شده نسبتاً کم است ولی ماشین آلاتی که در آفتاب قرار دارند سریعاً گرمای ذخیره شده در خود را به بتن تازه ای که در تماس با آنها واقع شود پس دهند. 3- قالب و آرماتور: مـــخصوصاً قالـــب و آرماتور لزوماً باید قبل از بتن ریزی آماده شوند. به استثنای مواردی که آنها را در سایه قرار می‌دهیم و یا به وسیله دیگری سرد نگه داری کنیم، احتمالاً در طول مدت جادادن بتن، به مقدار قابل توجهی گرم خواهند شدکه ممکن است بتن، در تماس با آنها قبل از آنکه بتواند متراکم شود سفت گردد. 4- زمین: ریختن بتن در زمین خشک و گرم می تواند دو نتیجه بد داشته باشد . بتن نه فقط ممکن است از زمین گرما بگیرد، بلکه آب خود را نیز از طریق جذب ، بوسیله زمین از دست می دهد. 5- درجه حرارت های هوا: هوا ظرفیت حرارتی کمی دارد و در صورت سکون، هدایت حرارتی آن ضعیف است معهذا قدرت هوا در جذب بخار آب با درجه حرارت آن افزایش می یابد . وجود درجه حرارت زیاد در هوا می تواند شدتی داشته باشد که آب موجود در بتن را حتی در موقع ساختن ، حمل ، جادادن یا سخت شدن ، تبخیر نماید . مثلاً هر گاه درجه حرارت بتن و آب ۲۰ درجه سانتی گراد باشد، میزان از دست رفتن آب از راه تبخیر دو برابر زمانی است که درجه حرارت ده درجه سانتی گراد باشد. 6- رطوبت: تقلیل رطوبت نسبی از ۹۰ % به ۵۰ % بدون تغییر در سایر شرایط، پنج مرتبه میزان تبخیر آب از بتن محافظت نشده را افزایش می دهد و این موضوع تفاوتی براینکه بتن درچه مرحله ای از حمل یا جادادن باشد نخواهد داشت. 7- سرعت باد: میزان جابجایی هوا، محتملاً عاملی است که بیشترین اشکالات را در ارتباط با بتن ریزی در آب و هوای خشک کننده به وجود می آورد هوای ساکن به سهولت از بخار آب اشباع می شود. وزش سبکترین نسیم باعث تجدید دائمی و فراهم شدن هوائی می شود که آب موجود در بتن محافظت نشده می تواند در آن تبخیر شود. بدین معنی که در نسیمی به سرعت ۱۵ کیلومتر در ساعت، تبخیر آب ۴ برابر میزان تبخیر در هوای ساکن است و در بادی باسرعت ۴۰ کیلومتر در ساعت، میزان تبخیر به ۹ برابر موقعی که هوا بی حرکت است می‌رسد. 8- درجه حرارت های شب هنگام: تأثیر پائین افتادن درجه حرارت شب هنگام، که بعضی اوقات در مناطقی که دور از دریا هستند مشاهده می‌شود، اغلب از نظر دور مانده است. نتایج نافعی در آنها است و مصالح انبار شده ممکن است قدری از حرارتی را که روز قبل ذخیره کرده اند از دست بدهند و ماشین آلات کارگاه سرد شوند. با وجود این، درجه حرارتهای تنزل یافته شبانه می توانند شدیداً بر بتن محافظت نشده در مراحل اولیه سخت شدن تاثیر بگذارند. چنانچه بتن مزبور محافظت نشده باشد، سطح آن باید الزاماً حرارت خود را به محیط سرد شبانگاهی پس بدهد و همراه با این عمل منقبض شود. ولی قابلیت هدایت نسبی کم بتن، باعث می شود که درجه حرارت وابعاد قسمتهای داخلی توده بتن به همان صورت باقی بمانــد. تنش کششی منتج در سطح خارجی بتن احتمالاً به واسطه تشکیل ترک ها آزاد می‌گردد. در حالیکه لزوماً ترکهای مذکور از اهمیت سازه ای برخوردار نیستند ولی بدنما بوده و ممکن است چنانچه بخواهیم در آینده مراکز فسادی نشوند لازم شود آنها را با هزینه زیاد و وسایل پر زحمت تری پر کنیم شرایط محیطی : الف) شرایط محیطی ملایم: به شرایطی اطلاق می شود که در آن هیچ نوع عامل مهاجم از قبیل رطوبت، تعریق، تر و خشک شدن متناوب، یخ زدن و آب شدن، سرد و گرم شدن متناوب، تماس با خاک مهاجم یا غیر مهاجم، مواد خورنده، فرسایش شدید، عبور وسایل نقلیه یا ضربه موجود نباشد، یا قطعه در مقابل این گونه عوامل مهاجم به نحوی مطلوب محافظت شده باشد. ب) شرایط محیطی متوسط: به شرایطی اطلاق می شود که در آن قطعات بتنی در معرض رطوبت و گاهی تعریق قرار می‌گیرند. قطعاتی که بطور دائم با خاک های غیر مهاجم با آب تماس دارند یا زیر آب با ph بزرگتر از ۵ قرار می‌گیرند دارای شرایطی محیطی متوسط تلقی می شوند. پ) شرایط محیطی شدید: به شرایطی اطلاق می شود که در آن قطعات بتنی در معرض رطوبت یا تعریق شدید یا تر وخشک شدن متناوب یا یخ زدن و آب شدن و سرد و گرم شدن متناوب نه چندان شدید قرار میگیرند. قطعاتی که در معرض ترشح آب دریا باشند یا در آب غوطه ور شوند طوری که یک وجه آنها در تماس با هوا قرار می گیرد. قطعات واقع در هوای دارای نمک و نیز قطعاتی که سطح آنها در معرض خوردگی ناشی از مصرف مواد یخ زدا قرار می گیرد دارای شرایط محیطی شدید محسوب می شوند. ت) شرایط محیطی بسیار شدید: به شرایطی اطلاق می شود که در آن قطعات بتنی در معرض گازها، آب و فاضلاب ساکن با ph حداکثر ۵، مواد خورنده، یا رطوبت همراه با یخ زدن و آب شدن شدید قرار می گیرند، از قبیل نمونه های ذکر شده در مورد شرایط محیطی شدید، در صورتی که عوامل مذکور حادتر باشند. ث) شرایط محیطی فوق العاده شدید: به شرایطی اطلاق می شود که در آن بتنی در معرض فرسایش شدید عبور وسایل نقلیه، یا آب و فاضلاب جاری با ph حداکثر ۵ قرار می گیرند. رویه بتنی محافظت نشده پارکینگ ها و قطعات موجود در آب که اجسام صلبی را با خود جابجا می کند، دارای شرایط محیطی فوق العاده شدید تلقی می شوند. شرایط محیطی جزایر و حاشیه خلیج فارس و دریای عمان به طور عمده جزو این شرایط محیطی قرار می گیرند. درجه حرارت بتن تازه: 1- ناشی از عوامل جوی 2- ناشی از حرارت هیدراتاسیون حرارت هیدراتاسیون گیرش و سخت شدن خمیر سیمان در اثر فعل و انفعالات شیمیایی صورت می گیرد. در جریان هیدراتاسیون، هر دانه گرد سیمان در ترکیب با آب به ذرات بی نهایت ریزی تجزیه شده و جسم کریستاله‌ای موسوم به ژل به وجود می آید. مقدار آبی که برای هیدراتاسیون کامل سیمان لازم است، حدود ٢۵ تا ٣۵ درصد وزن سیمان می‌باشد. هیدراتاسیون سیمان همانند بسیاری از فعل و انفعالات شیمیایی حرارت زا بوده و میزان آن به ترکیب شیمیایی، نرمی ذرات سیمان و درجه حرارت محط بستگی دارد. برای سیمان‌های پرتلند، حدود نیمی از کل حرارت در مدت بین ١ تا ٣ روز و 4/3 آن در ٧ روز و تقریباً ٩٠ درصد آن در مدت ۶ ماه پس از ترکیب آب با سیمان آزاد می شود. از این رو نگهداری و مراقبت از بتن و یا ملات های سیمانی در روزهای اولیه مصرف سیمان بسیار حائز اهمیت می باشد. با توجه به نکات ذکر شده هر چه درجه حرارت اجزاء متشکله بتن بیشتر باشد، مقدار آب لازم برای حصول درجه معینی از قابلیت کاربرد بیشتر است. مقدار دقیق آب اضافی، بستگی به عواملی نظیر مقدار سیمان، دانه بندی مصالح سنگی و شکل دانه ها دارد. با وجود این اگر انتخاب نسبت اجزاء متشکله بر مبنای قابلیت کاربرد ومقاومت مخلوط‌های امتحانی ساخته شده در درجه حرارت های بخصوص بوده باشد، وجود درجه حرارت خیلی زیاد در بتن ساخته شده در کارگاه ممکن است سبب شود که قابلیت کاربرد بتن از آنچه انتظار است کمتر شود .عمل تراکم ممکن است دچار اشکال شودیا چنانچه آب اضافی در دوره کنترل جهت حصول قابلیت کاربرد مورد نظر افزوده شود، نسبت وزنی آب به سیمان (W/C) افزایش خواهد یافت .در هر دو حالت، مقاومت و دوام محتملاً کاهش می‌یابند. لازم به ذکر است، افزودن مقدار آب در حالیکه مقدار سیمان ثابت باشد، انقباض حاصله از خشک شدن را افزایش می دهد. قانون کلی است که میزان عکس العمل شیمیایی، محتملاً به ازاء هر ١٠ درجه سانتی گراد افزایش درجه حرارت اجزاء ترکیب شونده دوبرابر پیش بینی شده است. تأثیر درجه حرارت هایی که در طول مدت مخلوط کردن و سخت شدن اولیه افزایش یافته این است که پیشرفت مقاومت در سنین اولیه بتن افزایش می یابد. برای مثال بتنی که درجه حرارت آن در مدت اختلاط و گرفتن اولیه به ۴٠ درجه سانتی گراد رسیده است دارای مقاومت یک روزه زیادی است ولی پس از آن میزان ازدیاد مقاومت به مقدار زیادی کاهش می یابد در نتیجه مقاومت ٢٨ روزه فقط در حدود دو ونیم برابر مقاومت یکروزه است و بالعکس چنانچه درجه حرارت بتن در طول همان مراحل اولیه در ١۵ درجه سانتی گراد ثابت بماند، میزان کاهش یافته هیدراتاسیون سیمان، مقاومت یکروزه کمتری را ارائه خواهد داد. لذا میزان حصول مقاومت بعدی بیشتر است ، مقاومت ٢٨ روزه در حدود ٨ برابر مقاومت یکروزه خواهد بود. به طور خلاصه هر درجه حرارت بتن تازه بیشترباشد، امکان اینکه درجه حرارت‌های بالای ایجاد شده در طول مراحل اولیه سخت شدن بتن پیشرفت و تداوم پیدا کند بیشتر است. احتمالاً مقاومت های اولیه بالا می روند ولی مقاومت مورد انتظار ٢٨ روزه ممکن است بدست نیاید. خرابی بتن: شیمیائی: Ø حمله سولفات ها Ø حمله کلرورها و خوردگی فولاد Ø کربناتی شدن Ø واکنش قلیایی سنگدانه ها فیزیکی: Ø یخ زدگی و ذوب متوالی Ø فرسایش و سایش Ø خلاء زایی Ø نفوذ نمک ها در بتن Ø حریق Ø ضربه Ø شرایط محیطی Ø حمله باکتری‌ها خطاهای اجرائی: Ø دانه بندی یکنواخت و نامناسب Ø خاک دار بودن شن و ماسه Ø انبار کردن نامناسب مصالح بتن (شن و ماسه،سیمان،آب،مواد افزودنی) Ø به کار گیری نوع و مقدار نامناسب سیمان Ø تراکم نامناسب Ø عمل آوری نامناسب Ø به کار گیری آب بیش از حد مورد نیاز در مخلوط بتن وجود اقلیم گرم به طور مستقیم و غیر مستقیم تمام عوامل خرابی‌های شیمیایی و فیزکی بتن را به جز یخ زدگی و ذوب متوالی تشدید می کند. بنابراین و در اینچنین اقلیمی باید شرایط ویژه ای را به کار برد و حتی الامکان خطاهای اجرایی را نیز به حداقل کاهش داد. بتن ریزی در شرایط جوی متفاوت – هوای گرم بتن ریزی در شرایط جوی متفاوت – هوای گرم یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در کیفیت بتن و به تبع آن تیرچه شرایط آب هوایی است اصول بتن ریزی در هوای سرد و گرم با هم متفاوت میباشند و رعایت آن از ضرورت های بتن ریزی است. بتن ریزی در هوای گرم: هوای گرم ، هنگام بتن ریزی باعث بروز مشکلاتی می شود. از این مشکلات می توان به افزایش تمایل به جمع شدگی، کاهش دوام بتن ، ایجاد خوردگی سریعتر میلگردها، مشکالت ناشی از عمل آوری و کاهش مقاومت نهایی بتن اشاره کرد. برای خنک کردن بتن می توان هر یک از اجزای بتن را خنک کرد که در این میان مصالح سنگی بیشترین و سیمان کمترین تأثیر را بر دمای کلی بتن دارند. البته به دلیل سهولت بیشتر، خنک کردن آب مخلوط بتن، از بقیه اجزای بتن معمول تر است و استفاده از یخ، یکی از اصلی ترین و کاراترین روشها برای کاستن دمای آب و در نتیجه بتن به حساب می آید . هوای گرم هنگام بتن ریزی موجب پایین آمدن کیفیت بتن تازه و سخت شده میشود. این شرایط باعث تبخیر سریع آب، افزایش سرعت آبگیری سیمان، کاهش کارایی بتن تازه و تسریع گیرش آن شده که ممکن است موجب کاهش مقاومت نهایی بتن شود. هوای گرم همچنین باعث ایجاد مشکلاتی در بتن ریزی و متراکم کردن آن، تشدید جمع شدگی خمیری و ترک در بتن جوان می شود. معمولا در چنین شرایطی باید بتن ریزی متوقف شود و در صورت نیاز به انجام عملیات بتن ریزی، باید تدابیر خاصی اندیشید تا خسارتهای وارده به حداقل برسد. در صورتی که بتن گرم باشد، آب موجود در آن تمایل بیشتری به تبخیر پیدا می کند. همچنین در این شرایط ترکیب سیمان و آب سریعتر انجام می شود. بنابراین در هر مقطع زمانی، پس از افزودن آب به سیمان، مقدار هیدراتاسیون موجود در بتن تازه در دمای بالا به مراتب بیشتر از دماهای پایین تر است و یا به عبارتی بتن گرم سریعتر از بتن سرد دچار گیرش می شود افزایش شدت ترکیب آب و سیمان در بتن گرم، میزان سخت شدگی را چنان بالا می برد که ظرف چند روز اول به تکامل میرسد ولی مقاومت نهایی آن از حالتی که بتن در سنین اولیه خود سرد بماند به میزان قابل توجهی کمتر خواهد بود. در صورت عدم کنترل حرارت ایجاد شده، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به سازه وارد شود. در اولین گام برای نیل به مقصود کنترل و پایین نگهداشتن دمای بتن تازه توسط روشهای مختلف، پیش سرمایش لازم و ضروری به نظر می رسد. در این مطلب علاوه بر ارائه یافته های کارگاهی در زمینه مقابله با اثرات هوای گرم بر بتن ریزی، سعی می شود نکات مد نظر آئین نامه بتن ایران ACI همراه توضیحات ضروری قید شود تا در عمل بتوان از آنها استفاده کرد. تعریف‌هوای‌گرم : طبق تعریف، به هر ترکیبی از شرایط مختلف که از طریق افزایش نرخ خشک شدن(تبخیر آب و کاهش رطوبت )و کاهش نرخ هیدراتاسیون سیمان، موجب کاهش کیفیت مخلوط بتن تازه و یا سخت شده شود، هوای گرم گفته می شود. این شرایط شامل دمای بالای محیط، دمای بالای بتن، کم بودن رطوبت نسبی هوا، سرعت وزش باد و تشعشعات شدید خورشید است. طبق آیین نامه بتن ایران ( آبا )، دمای بتن معمولی نباید از 32 درجه سانتی گراد و بتن حجیم از 15 درجه سانتی گراد در هنگام بتن ریزی یا در زمان گیرش، تجاوز کند تأثیر ‌محیط‌گرم ‌بر ‌بتن : بزرگترین مشکلی که اقلیم گرم برای بتن ایجاد می کند، گیرش سریع و کاهش کارائی بتن تازه است. برای جبران این مشکل، تولیدکنندگان، آب مصرفی طرح اختلاط را افزایش می دهند که در پی آن، مقاومت کاهش و نفوذپذیری افزایش می یابد. به طور کلی اثرات نامطلوب هوای گرم بر بتن تازه عبارتند از : افزایش سرعت هیدراتاسیون افزایش سرعت تبخیر آب اختلاط کاهش فرصت برای پرداخت سطح بتن کاهش زمان گیرش افزایش امکان تر ک خوردگی خمیری بروز مشکل در کنترل مقدار حباب هوای بتن تجهیزات‌ساخت‌و‌حمل‌بتن‌در‌هوای‌گرم : قبل از هر اقدامی برای خنک کردن بتن باید از گرم شدن بی مورد آن جلوگیری کنیم. این اقدامات در هر مرحله ای از تولید، انتقال و ریختن باید به طور مؤثر انجام شود. بنابراین به منظور کاهش گرمای ناشی از تجهیزات ساخت و حمل بتن تازه، می توان اقدامات متداولی نظیر عایق کردن منبع و لوله های انتقال آب به بچینگ، ایجاد فضای اضافی عایق بندی شده جهت کند کردن عملیات تبادل حرارت بین منبع آب و بیرون، رنگ آمیزی قسمت های مختلف سیستم با رنگ سفید، پیچیدن گونی به دور میکسرها و خیس کردن مداوم آن ها و استفاده از قطعات انعکاسی در قسمت هایی که در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار دارند، انجام داد . اقدامات‌اجرایی‌بتن‌ریزی‌در‌هوای‌گرم : در صورتی که دمای مصالح از دمای مفروض بالاتر است، می توان چند ساعت پیش از شروع عملیات آن ها را به سایه انتقال داد یا سیمان وارده به کارگاه را بلافاصله استفاده نکرده و پس از یک یا دو روز استقرار در سیلوی عایق بندی شده مورد مصرف قرار داد. همچنین اقدامات ساده ولی ضروری برای پایین نگه داشتن دمای مصالح (مانند نگه داری مصالح در سایه یا رنگ آمیزی سیلو و تراک میکسرها با رنگ سفید)باید همواره مدنظر قرار بگیرند. در صورت مواجهه با مشکلات پیش بینی نشده باید مسایل را با طراحان در میان گذاشت تا در صورت لزوم نسبت به تغییر طرح اقدام کنند . مصالح سنگی: هرچند اکثر سنگ های معدنی ظرفیت حرارتی کمتر از واحد دارند، ولی به دلیل آن که سنگ دانه ها بیشترین قسمت از مخلوط بتن را تشکیل می دهد، درجه حرارت این مصالح تأثیر بسیار زیادی در دمای بتن دارند طوری که کاهش یک درجه در دمای سنگ دانه ها، موجب کاهش 5 /0 درجه ای در مخلوط بتن می شود. علاوه بر روش های جلوگیری از گرم شدن مصالح از قبیل نگهداری آن ها در سایه و مناطق با دمای کمتر (مانند تجهیزات ساخت بتن)، روش هایی برای سردکردن مصالح سنگی وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره شده است. افشاندن آب سرد : یکی از روش های مناسب برای کاهش دمای مصالح سنگی افشاندن آب سرد روی آن ها است. برای استفاده از این روش تولیدکننده همواره باید میزان زیادی آب خنک آماده مصرف همراه تجهیزات برای تولید آب خنک در دسترس داشته باشد. این روش به ویژه زمانی که به اندازه کافی مصالح ریزدانه در سیلو و یا انبار بسته داشته باشیم مؤثرتر است، چون خنک سازی در زمان کوتاه تری انجام می شود. همچنین در این روش می توان هنگامی که مصالح درشت دانه روی تسمه نقاله در مسیر سیلوهای بچینگ در حرکت هستند، آب چهار درجه سانتی گراد را روی مصالح اسپری کرد. طبق یافته های تجربی افشاندن آب در حد چند دقیقه روی نوار ( بین دو تا پنج دقیقه ) منجر به از بین رفتن حرارت تنها از قطعات منفرد نزدیک به سطح می شود. دمیدن هوای سرد به مصالح : راه دیگر برای خنک کردن مصالح سنگی بتن، دمیدن هوای سرد به سنگ دانه ها است. جریان هوا علاوه بر سرمایش بتن در اثر مجاورت با هوای خنک تر، موجب تسریع در تبخیر شده و به کاهش دمای بتن می انجامد . کارایی این روش بستگی به دمای محل محصور شده ، رطوبت نسبی و سرعت جریان هوای دمیده شده دارد . با استفاده صحیح از هوای سرد به جای هوای معمولی محیط، می توان دمای مصالح سنگی را تا هفت درجه سانتی گراد کاهش داد . به هر حال این روش هزینه راه اندازی بالایی دارد . تولید مصالح در هوای سرد : در صورتی که امکان ایجاد دپوهای بزرگ از مصالح وجود داشته باشد، تولید مصالح سنگ دانه و دپوی آن ها در شرایط هوای سرد و پیش از شروع بتن ریزی از مزیت بالایی برخوردار خواهد بود.از نظر کنترل دمای بتن ، مصالحی که در فصل سرد تولید و ذخیره شده باشند، به دلیل ابعاد دپوهای ایجادشده، تقریباً همان دمای زمان تولید را حفظ خواهند کرد. برای نمونه در یک پروژه بزرگ RCC که مصالح در فصل زمستان تولید و ذخیره شده بود، هنگام استفاده در فصل تابستان هنوز بعضی از مصالح یخ زده باقی مانده بودند. بنابراین استفاده از دپوهای بزرگ مصالح تولید شده در فصل سرد، موجب صرفه جویی قابل توجهی در انرژی لازم برای سرمایش مصالح می شود. بتن ریزی در هوای سرد - نحوه بتن ریزی اصولی در هوای سرد بتن ریزی در هوای سرد| اولین پارامتری که در مبحث بتن ریزی باید به آن توجه زیادی شود دمای هوا است. بتن مخلوطی است از سیمان و آب و سایر افزودنی‌ها است. دمای پایین هوا سبب می‌شود تا سرعت واکنش سیمان با آب کم شود. کم شدن سرعت واکنش، باعث طولانی شدن زمان گیرش بتن می‌شود. زمانی که بتن را با آب در شرایط دمایی مناسب ترکیب می‌کنیم، انتظار این است که در ساعات و روزهای ابتدایی پس از آن بتن مقاوم شود اما در صورتی که کار بتن ریزی در هوای سرد صورت گیرد، این امر عملا رخ نخواهد داد و در نهایت زمان قالب‌برداری طولانی می‌شود. اگر طی این پروسه، لرزش و یا ضربه‌ای وارد شود، امکان آسیب زیاد خواهد بود. حفظ کیفیت بتن در شرایطی که دمای هوا سرد است نیازمند به شرایط خاصی است و علاوه بر بتن ها سایر مصالح ساختمانی باید پیوسته تحت نظر قرار گیرند و به طور متوالی باید دما اندازه گیری شود تا از یخ زدگی آن ها جلوگیری شود چرا که با یخ زدن آب و افزایش حجم، درنهایت ترک خوردگی در بتن ایجاد می گردد. دمای هوای سرد به چه دمایی اطلاق می شود؟ قبل از اشاره به نکات مهم در رابطه با بتن ریزی در هوای سرد باید دقیقا تعریف کنیم که منظور از هوای سرد چه هوا و چه درجه‌ایی است. بر اساس تعریف ارائه شده در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، هوای سرد به هوایی می‌گویند، برای سه روز متوالی شرایط زیر را داشته باشد. ۱- میانگین دمای هوای شبانه روز کمتر از ۵+ درجه سانتیگراد باشد.(منظور از میانگین دمای هوای شبانه روز ، میانگین حداقل و حداکثر دما در طول ۲۴ ساعت می باشد) ۲-در نیمی از ساعات شبانه روز دمای هوا از۱۰+ درجه سانتیگراد بالا. در شرایط سرما بتن‌ها در معرض یخ زدن و آب شدن قرار دارد و این یخ زدگی و آب شدن‌های متوالی سبب ترک خوردگی بتن می‌شود. شرایط بتن ریزی در هوای سرد دمای پایین باعث دیرتر سخت شدن سیمان می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود از سیمان پرتلند تیپ ۳ که خاصیت زود سخت شوندگی دارد به جای سیمان پرتلند معمولی استفاده شود. همچنین در مبحث نهم توصیه می‌شود که در بتن ریزی در هوای سرد از سیمان آمیخته، به خصوص سیمان پوزولانی استفاده نکنیم. استفاده از آب گرم برای رساندن بتن به دمای مطلوب می‌تواند بسیار موثر باشد، فقط باید توجه داشته باشیم که برای این شرایط آب گرم بیشتر از ۴۰درجه نباید به صورت مستقیم با سیمان تماس پیدا کند و باید این نکته را در نحوه ریختن مصالح در درون میکسر رعایت کرد. مراقبت‌هایی برای دمای مصالح مصرفی در بتن ریزی در هوای سرد ۱.باید مراقبت‌ها در خصوص مصالح مصرفی، طرح مخلوط بتن، حمل و عمل آوردن آن صورت گیرد تا مصالح در هرمرحله از عملیات بتن ریزی دچار یخ زدگی نشوند. ۲.لبه و گوشه‌هایی بتن احتمال یخ زدگی بیشتری دارند، باید دمای این نقاط به صورت مداوم کنترل و اندازه گیری شود و درصورت نیاز اقدامات لازم صورت گیرد. ۳.در طول مدت بتن ریزی باید دمای بتن درعرض این مدت اندازه گیری شود و به صورت مرتب ثبت گردد. این کار باید دست کم دوباردر طول شبانه روز در نقاط مختلف ساختمان انجام گیرد تا بتوان از کیفیت بتن مطئمن شد. اقدامات مورد نیاز در بتن ریزی در هوای سرد پس از مرحله بتن ریزی در هوای سرد احتمال یخبندان هم وجود دارد. حال اگر در ساعات و روزهای اولیه که بتن هنوز خودش را نگرفته و مقاومت زیادی ندارد یخبندان اتفاق بیفتد، بتن عملا ترک می‌خورد و از بین می‌رود. این ضایعه به دلیل انبساط ناشی از یخ زدن آب در سوراخ‌های بتن حاصل می‌شود. ابتدا تنش‌های کششی باعث تَرَک خوردن بتن می‌گردد و در ادامه بتن عملا از هم می‌پاشد. برای جلوگیری از چنین تخریبی چه باید کرد؟ طبق تعریف دمای هوای سرد برای بتن ریزی به دمایی گفته می شود که میانگین دما روزانه از ۵درجه کمتر باشد و همچنین دمای هوا در ۱۲ ساعت به بیش از ۱۰سانتی گراد نرسد. یخ زدگی و سرمای هوا در بتن ریزی سبب می گردد بتن به خوبی خود را نگیرد و مقاومت آن به طور چشم گیری کاهش یافته و فرآیند هیدراتاسیون بسیار کند می شود و در دمای کم این افزودن به مقاومت و پایداری بتن صورت نمی گیرد و باید شرایط ایمنی که مانع ترک خوردگی بتن شود. بتن ریزی در هوای سرد مخلوط بتن بايد در مدت كوتاه جاي دهی شود، در غير اين صورت، افت دما زياد خواهد بود. دمای مورد نياز بتن پس از جای دهی بستگی به حجم آن دارد‌. توصيه می‌شود كه در صورت امكان و هنگام بتن ريزی در هوای سرد از لايه‌های ضخيم‌تر استفاده شود. در شرايط هوای سرد به خصوص در طول شب، سنگدانه‌ها با پوشش مناسب پوشانده شوند، تا ضمن عدم جذب رطوبت، يخ نزنند. استفاده تجهیزات گرم کننده تجهیزات گرم کننده باعث گرم شدن وسایل ساخت ساز مانند آرماتور و قالب می‌شود و از این طریق سرعت افت دما را کم می‌کنند. البته این روش کاربرد چندانی ندارد و ممکن است باعث کربنیزه شدن بتن شود. استفاده از مواد تسریع کننده هیدراتاسیون این مواد شیمیایی باعث افزایش سرعت هیدراتاسیون در بتن می‌شوند و سفت شدن سیمان در زمان کمتری رخ می‌دهد. مواد افزودنی زود‌گير كننده كه به غلط در بازار به مواد ضد يخ بتن يا سيمان ناميده می‌شود، می‌تواند سرعت در طول مدت كمتر، مقاومت بيشتری را كسب نمايد، به شرط آنكه دمای مناسب (بالاتر از ۵ درجه سانتیگراد) فراهم شده باشد. حتی المقدور و در صورت امکان از سیمان های تیپ ۳ یا سیمان های زودگیر استفاده شود و در صورت امكان لازم است از سرد شدن سيمان در حد مقدور جلوگيری شود. به هر حال حرارت دادن به سيمان توصيه نمی‌شود. بتن ریزی در هوای سرد نکته ای که در این شرایط حائز اهمیت است که فرایند سرد شدن باید کم کم و تدریجی صورت گیرد و درون بتن ها گرم می‌ماند در حالیکه رویه آن بتن سرد می باشد و در ادامه ترک را به دنبال خواهد داشت، پس بدین منظور می‌توان رویه بتن را توسط حفاظی پوشش داد اما قالب ها را به گوشه ای جدا گذاشت و بطور کلی باید یه سیکل زمانی حدودا یک هفته تا یک ماه را در نظر گرفت تا به دمای وضعیت مطلوب برسد که این سیکل با توجه به اندازه ی سازه ی متغیر می باشد و هم چنین به شرایط محیطی حاکم بر کارگاه نیز بستگی دارد. نکات مهم در زمینه بتن ریزی در هوای سرد در این بخش به بررسی ۱۲ نکته مهم در زمینه بتن ریزی در هوای سرد خواهیم پرداخت. اگر ابعاد قطعات کمتر از ۹۰ سانتی‌متر است، بهتر است تا کمترین دمای بتن در زمان عمل آوری، +۱۰ درجه سانتی‌گراد باشد. اگر از مواد روان‌کننده استفاده کنید، سبب می‌شود تا نسبت مصرف آب به سیمان به کمترین مقدار ممکن برسد. اگر سیمان بیشتر استفاده شود، انسجام بهتری صورت می‌گیرد و امکان خسارت ناشی از یخبندان به دلیل عیار بالای سیمان قادر خواهد بود تا زمان حفاظت را آهسته کند. از یخ زدن سنگدانه‎ها ممانعت کنید. اضافه کردن مواد افزودنی حباب‌ساز در شرایط هوای سرد مفید است. اگر از ضد یخ استاندارد استفاده کنید و مطمئن باشید تا ترکیب آن به گونه‌ای نشود که دوام میلگرد و بتن را کم کند، استفاده از آن توصیه می‌شود. می‌توانید این کار را انجام دهید به این دلیل که ضد یخ سبب می‌شود تا مدت عمل آوری کوتاه شود، در این صورت احتمال خسارت کاهش پیدا می‌کند. بتن ریزی در هوای سرد از سیمان خالص استفاده کنید. این سیمان سرعت واکنش بالاتری دارد، در حالی که سیمان‌های مخلوط این شرایط را ندارند. زمانی که می‌خواهید شروع به عمل‌آوری کنید به سیمان شک ندهید. به این معنا که حرارت آن را به طور مصنوعی بالا نبرید. پس از تمام شدن مرحله عمل‌آوری، سیمان را سریع سرد نکنید. برای سرد شدن زمان بدهید. سرد شدن سریع هم به سیمان شُک می‌دهد. در سرما باید حمل و ریختن بتن در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود. اجازه ندهید که بتن ریزی در هوای سرد انجام شود و در زمان حمل و نقل و ریختن سیمان، نباید درجه حرارت سیمان باز هم پایین بیاید. اگر نسبت آب به سیمان ۰٫۵ باشد، بهتر است، اگرچه در ایران این امر اختیاریست و اجباری در کار نخواهد بود. اگر می‌خواهید حین بتن ریزی در هوای سرد احتیاط بیشتر کنید، میزان اسلامپ بتن را کم کنید. در بتن ریزی در هوای سرد مقاومت مشخصه بتن ۷۰ درصد است، عمل آوری را تا رسیدن به این درصد رها نکنید. استفاده از مواد حباب ساز برای محافظت از بتن در هوای سرد یکی از روش‌های جلوگیری از یخ زدگی است. حباب هوا آب منبسط شده در اثرسرما با فشار داخل آن شده و از فشار وارد شدن به بتن جلوگیری می‌کند، مقاومت بتن در برابر یخ زدن و آب شدن افزایش می‌دهد. استفاده از این ماده افزودنی بتن بسته به شرایط محیطی که درآن قرار گرفته‌اید و اندازه اسمی سنگدانه‌ها، حدود مشخصی تعریف شده که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم. بتن ریزی در هوای سرد اگر بخواهیم شرایط محیطی را تقسیم کنیم، می‌توان آن‌ها را برای بتن‌های در معرض یخ زدن به سه دسته تقسیم کرد: ۱.شرایط محیطی متوسط: بتن در معرض دوره‌‌های یخ زدن و آب شدن و گاهی در معرض رطوبت قرار دارد. ۲.شرایط محیطی شدید: در این شرایط بتن در معرض دوره‌های یخ زدن و آب شدن قرار دارد و همینطور به صورت پیوسته در معرض رطوبت قرار دارد. ۳.شرایط محیطی خیلی شدید: در این شرایط جوی بتن در معرض دوره‌های یخ زدن و آب شدن و پیوسته در معرض رطوبت و نمک‌های یخ زدا قرار دارد. درصد مجاز استفاده از افزودنی حباب ساز حداکثر اسمی سنگدانه (میلیمتر) مقدار درصد هوا در شرایط محیطی ب و ج الف ۹/۵ ۷/۵ ۶ ۱۲/۵ ۷ ۵/۵ ۱۹ ۶ ۵ ۲۵ ۶ ۴/۵ ۳۸ ۵/۵ ۴/۵ ۵۰ ۵ ۴ ۶۳ ۴/۵ ۳/۵ اجرای بتن در شرایط غیر متعارف شرایط غیر متعارف شرایط غیرمتعارف به شرایطی از نظر اقلیمی و محیطی اتلاق میشود که بر خصوصیات و خواص بتن تازه و بتن سخت شده تأثیر نامطلوب دارد. بنابراین، برای تأمین خواص مورد نظر بتن، انجام یک سری تدابیر و تمهیدات ضروری است. اجرای بتن در هوای گرم در شرایط هوای گرم، دمای محیط زیاد، رطوبت نسبی کم و سرعت باد زیاد میباشد. این شرایط سبب کاهش کارایی و زمان گیرش، مقاومت فشاری و دوام بتن میشود. به هر حال، هرگاه دمای محیط بیشتر از ۳۰ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی کمتر از ۷۰ درصد است، شرایط هوای گرم صادق است و اقدام به اجرای تدابیر الزامی میباشد. اگر در طول مدت شبانه روز، شرایطی فراهم میشود که هوای گرم محسوب نمیشود و یا از شدت شرایط هوای گرم کاسته میگردد، توصیه میشود که در آن زمان اقدام به بتن ریزی گردد. الزامات قبل از ساخت در صورتی که دمای مخلوط بتن بیشتر از دما طبق بند ۹-۸-۲-۴-۱ باشد باید برای کاهش دمای مخلوط تدابیر الزامی طبق بند ۹-۸-۲-۴-۲ انجام شود. اما برای کاهش دمای مخلوط بتن قبل از ساخت، اجرای تمهیدات به شرح زیر ضروری میباشند: استفاده از سیمان پرتلند با حرارت زایی کم جایگزین کردن بخشی از سیمان با مواد افزودنی معدنی رنگ آمیزی سفید یا عایق بندی سیلوهای سیمان و سنگدانه ها و مخازن آب نگهداری کیسه های سیمان در انبارهای سرپوشیده کاهش دمای ابزارها و تجهیزات با پاشیدن آب سرد بر آنها دمای مخلوط بتن دمای مخلوط بتن نباید بیشتر از ۳۲ درجه سلسیوس برای بتن معمولی و ۱۵ درجه سلسیوس برای بتن حجیم باشد. دمای مخلوط بتن باید با سرد کردن مصالح مصرفی، کاهش یابد. اما قبل از هر گونه اقدام در جهت کاهش دمای مخلوط بتن، ابتدا با اندازه گیری دما و جرم مصالح مقدار دمای مخلوط طبق رابطه (۹-۸-۱) محاسبه شود. در صورتی که دمای محاسبه شده بیشتر از دمای بتن طبق بند ۹-۸-۲-۴-۱ باشد، باید آب مخلوط بتن سرد شود. زیرا سرد کردن آب آسان تر از دیگر مصالح است. با در نظر گرفتن دمای آب سرد، باید مجدد نسبت به محاسبه دمای مخلوط طبق رابطه اقدام شود. اگر دمای مورد نظر مخلوط تأمین گردید، باید فقط به سرد کردن آب اکتفا شود. که در آن: T= دمای مخلوط بتن، درجه سلسیوس Twa Tw , Tc , Ta= به ترتیب دمای سنگدانه، سیمان، آب مخلوط و آب مخلوط شده در سنگدانه، به درجه سلسیوس Mw , Mc , Ma و Mwa= به ترتیب جرم سنگدانه، سیمان، آب مخلوط و آب مخلوط شده در سنگدانه، بر حسب کیلوگرم چنانچه با کاهش دمای آب مخلوط طبق بند ۹-۸-۲-۴-۲، دمای مخلوط بتن به دمای مورد نظر کاهش نیافت، باید بخشی از آب مخلوط با یخ جایگزین گردد. یخ مصرفی باید به صورت پولکی یا خرد شده باشد و نباید بیش از ۷۵ درصد آب مخلوط جایگزین گردد. برای محاسبه دمای مخلوط بتن با استفاده از یخ از رابطه (۹-۸-۲) استفاده شود. اگر دمای مخلوط بتن محاسبه شده، با ضابطه بند ۹-۸-۲-۴-۱ مطابقت داشت، نیاز به اقدامات بیشتر نیست. (۲-۸-۹) که در آن، Mi جرم یخ به کیلوگرم است. اگر محاسبه دمای مخلوط بتن طبق بند ۹-۸-۲-۴-۳ نشان دهد که دمای مورد نظر مخلوط بتن تأمین نشده است، باید نسبت به سرد کردن سنگدانه ها اقدام شود. سرد کردن سنگدانه ها باید با ایجاد سایه بر روی دپوی سنگدانه ها و با آب پاشی بر روی سنگدانه ها انجام پذیرد. انتقال بتن مدت انتقال بتن از محل ساخت مخلوط تا محل بتنریزی باید به حداقل زمان ممکن تقلیل داده شود تا از کاهش کارایی بتن اجتناب گردد. چنانچه حمل بتن با کامیون (تراک میکسر) انجام میشود، تعداد چرخش جام باید محدود به ۳۰۰ بار و زمان انتقال به ۴۵ دقیقه محدود گردد. بتن ریزی پس از بتن ریزی، احتمال ترکخوردگی ناشی از جمعشدگی پلاستیک وجود دارد. احتمال این آسیب دیدگی در دال ها بیشتر است. هرگاه سرعت تبخیر آب از سطح بتن بیشتر از سرعت آب انداختن بتن باشد، ترکخوردگی سطح بتن حتمی است. برای تخمین تبخیر، باید از رابطه (۹-۸-۳) استفاده شود. اگر سرعت تبخیر بیشتر از ۰/۵kg/m۲/hr باشد، باید تدابیر طبق بند ۹-۸-۲-۶-۳ اجرا شوند. چنانچه از مخلوط بتن حاوی مواد افزودنی معدنی مانند دوده سیلیس استفاده می شود، اجرای بند ۹-۸-۲-۶-۳ به هر حال الزامی است، زیرا سرعت آب انداختن این نوع بتن ها کم و در حد صفر است. چنانچه دستگاه اندازهگیری سرعت باد در کارگاه موجود نباشد، میتوان از جدول ۹-۸-۱ به عنوان راهنما برای تخمین سرعت باد استفاده کرد. که در آن: E = سرعت تبخیر (Kg/m۲/hr) r = رطوبت نسبی (تقسیم بر ۱۰۰) Ta = دمای هوا (درجه سلسیوس) Tc = دمای بتن در سطح (درجه سلسیوس) V = سرعت باد (Km/hr) می باشد. جدول ۹-۸-۱ تخمین سرعت باد بر اساس بند ۹-۸-۲-۶-۱ اگر مشخص شد که سرعت تبخیر بیشتر از ۰/۵kg/m۲/h است، باید نسبت به ایجاد سایه بر روی دال اقدام شود و در زمانی که عملیات پرداخت انجام نمیشود، سطح بتن باید با یک ورق پلاستیک پوشش داده شود. این پوشش نباید در تماس مستقیم سطح بتن باشد. عمل آوری بلافاصله پس از اتمام عملیات، باید مطابق با بند ۹-۸-۲-۶-۳ سطح بتن حفاظت شود. پس از سخت شدن بتن باید عمل آوری آغاز شود. عمل آوری بر اساس روشهای آبرسانی مانند ایجاد حوضچه و یا پارچه چتایی خیس همراه با پوشش پلاستیک انجام گردد. دمای آب عملآوری نباید بیشتر از ۱۱ درجه سلسیوس سردتر از دمای بتن باشد. برای کاهش دمای سطوح بتن قالب بندی شده، باید بر سطح قالب ها، آب پاشی شود و یا از چتایی خیس استفاده شود. ضوابط ویژه اجرای بتن در مناطق ساحلی خلیج فارس و دریای عمان در مناطق ساحلی خلیج فارس و دریای عمان ضمن رعایت ضوابط بتن ریزی در هوای گرم (موضوع بند ۹-۸-۲) موارد زیر نیز باید مراعات شوند. مصالح مناسب به شرح فوق انتخاب و نسبتهای اختلاط چنان تعیین گردند که از مصرف سیمان زیاد احتراز شده و نسبت آب به سیمان و نفوذپذیری کاهش یابند. در صورت لزوم استفاده از مواد افزودنی کاهش دهنده آب الزامی است. ۲-۳-۸-۹ از سیمان مناسب با گرمازایی کمتر، از جمله سیمان پرتلند نوع ۲ و یا سیمان نوع ۱ یا ۲ همراه با پوزولان و یا سیمانهای پرتلند آمیخته پوزولانی استفاده شود. مقدار و نوع پوزولان بستگی به نوع آن، موقعیت محیطی ساختمان و الزامات دوام دارد. ۳-۳-۸-۹ حداقل مقدار سیمان یا مواد سیمانی ۳۵۰ کیلوگرم در متر مکعب بتن و حداکثر آن ۴۲۵ کیلوگرم در متر مکعب بتن میباشد. ۴-۳-۸-۹ مقدار یون کلراید موجود در آب مصرفی بتن باید کمتر از ۵۰۰ قسمت در میلیون باشد. سایر خصوصیات آب مصرفی باید با ضوابط فصل دهم مطابقت داشته باشد. ۵-۳-۸-۹ استفاده از آب نمکدار به ویژه آب دریا برای شستشوی سنگدانهها، تهیه بتن و عمل آوردن بتن مجاز نمیباشد. ۶-۳-۸-۹ حداکثر نسبت آب به مواد سیمانی (سیمان به علاوه مواد پوزولانی و یا مواد شبه سیمانی) ۰/۴ میباشد. ۷-۳-۸-۹ سنگدانههای مصرفی بـه ویـژه سـنگدانه هـای ریـز بایـد بـه نحـوی مناسـب شسـته و تمیز شوند. ۸-۳-۸-۹ حداکثر جذب آب سنگدانههای مصرفی در بتن میباید برای سنگدانه های درشت حداکثر ۲/۵ درصد و برای سنگدانههای ریز حداکثر ۳ درصد باشد. ۹-۳-۸-۹ برای کاهش نفوذپذیری بتن، مخلوط بتن تازه باید از تراکم کافی برخوردار باشد و برای تأمین این منظور میباید ضمن کاهش نسبت آب به سیمان از افزودنیهای کاهنده قوی آب استفاده شود. ۱۰-۳-۸-۹ نحوه نگهداری و انبار کردن میلگردها باید به صورتی باشد تا از آلوده شدن آنها به مواد زیان آور، به ویژه آب و خاک آغشته به نمک ها و یون ها جلوگیری شود. میلگردهای آلوده به خاک، املاح و مواد زیانآور که از راه تماس با زمین و یا به علل دیگر دچار آلودگی شده اند، باید قبل از مصرف کاملا تمیز شده و زنگ آن زدوده شود. این میلگردها تنها در صورتی قابل استفاده هستند که خواص فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی آن تغییر نکرده و طبق ویژگیهای استاندارد باشد. ۱۱-۳-۸-۹ سیم هایی که برای بستن یا نگهداری آرماتورها در محل، به کار میروند باید کاملا به طرف داخل قالب خم شوند تا از میزان پوشش بتن روی آرماتور کاسته نشود. ۱۲-۳-۸-۹ حداقل ضخامت پوشش بتنی روی میلگردها میباید مطابق شرایط محیطی فوق العاده شدید باشد. ۱۳-۳-۸-۹ در تمامی بتنهای مسلح حاشیه خلیج فارس و دریای عمان به منظور کنترل دوام بتن، آزمایشهای جذب آب بتن و یا نفوذ آب الزامی است. حداکثر میزان مجاز جذب آب در آزمایش جذب آب بتن برابر با ۲ درصد و حداکثر میزان مجاز نفوذ آب در آزمایش نفوذ آب برابر با ۱۰ میلیمتر است. ۱۴-۳-۸-۹ در تمامی بتنهای مسلح سازهای که تا فاصله ۵۰۰ متر از حاشیه سواحل خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند، به منظور کنترل دوام بتن، انجام آزمایش نفوذ تسریع شده یون کلراید (RCPT) و یا نظیر آن مانند RCMT و مقاومت الکتریکی اکیداً توصیه میگردد. حداکثر میزان مجاز شار عبوری در این آزمایش در بتنهای فوق برابر با ۲۰۰۰ کولن میباشد. ۴-۸-۹ ضوابط ویژه اجرای بتن در هوای سرد ۹-۸-۴-۱ هوای سرد به وضعیتی اطلاق میگردد که برای سه روز متوالی، هردوی شرایط (الف) و (ب) برقرار باشد: الف) دمای متوسط روزانه هوا در شبانه روز کمتر از ۵ درجه سلسیوس باشد. منظور از دمای متوسط روزانه، میانگین حداکثر و حداقل دمای هوا در فاصله زمانی نیمه شب تا نیمه روز است. ب) دمای هوا برای بیشتر از نصف روز از ۱۰ درجه سلسیوس زیادتر نباشد. ۲-۴-۸-۹ تدابیر احتیاطی الف) در بتنریزی در هوای سرد باید دقت لازم در انتخاب مصالح مصرفی، طرح مخلوط بتن، شرایط اختلاط، حمل، ریختن و عمل آوردن بتن صورت گیرد تا اطمینان حاصل شود که بتن تازه ریخته شده دچار یخ زدگی نگردد و بتن سخت شده نیز دارای کیفیت لازم باشد. ب) دمای بتن در طول مدت بتنریزی و عمل آوردن باید ثبت گردد تا اطمینان حاصل شود که محدوده توصیه شده در این مقررات حفظ شده باشد. پ) دمای بتن باید حداقل دو بار در شبانه روز در نقاط مخت لف ساختمان ثبت گردد تا از وضعیت عمل آوری و نگهداری بتن اطمینان کافی حاصل شود. ت) گوشه ها و لبه های بتن در مقابل یخ زدن آسیب پذیرند، بنابراین دمای این نقاط باید با دقت بیشتری کنترل شود. ۳-۴-۸-۹ مصالح مصرفی الف) میتوان از سیمان زود سخت شونده (پرتلند نوع سه) به جای سیمان معمولی برای اطمینان از سرعت بیشتر کسب مقاومت بتن استفاده نمود. ب) استفاده از سیمانهای آمیخته، به ویژه سیمان پوزولانی، در بتنریزی در هوای سرد توصیه نمیگردد. پ) میتوان از آب گرم برای رساندن بتن به دمای مطلوب استفاده نمود، در این حالت باید از تماس مستقیم آب گرم بیش از ۴۰ درجه و سیمان جلوگیری شود و این موضوع در نحوه ریختن مصالح در مخلوطکن مراعات گردد. ت) سنگدانه ها در هنگام مصرف نباید آغشته به یخ و برف باشند. معمولا ماسه از شن مرطوبتر و احتمال وجود یخ در آن بیشتر است بنابراین اغلب گرم کردن ماسه ضرورت پیدا میکند. ۴-۴-۸-۹ الزامات طرح مخلوط بتن الف) نسبت آب به سیمان باید با توجه به روند کسب مقاومت بتن در دمای محیط انتخاب گردد. نسبت آب به سیمان نباید از ۵۰ درصد بیشتر باشد بنابراین لازم است قبل از شروع بتنریزی تدابیر لازم برای کسب مقاومت بتن صورت گیرد. ب) برای کاهش میزان آب قابل یخ زدن در بتن و همچنین کاهش میزان آب انداختن بتن تازه باید مقدار آب اختلاط حداقل ممکن باشد بنابراین برای تأمین کارآیی لازم میتوان از مواد افزودنی خمیریکننده و روانکننده استفاده نمود. پ) در صورتی که از مواد افزودنی روانکننده استفاده نمیشود اسلامپ بتن نباید بیش از ۵۰ میلیمتر انتخاب گردد. ۵-۴-۸-۹ حداقل دمای بتن الف) حداقل دمای مجاز بتن هنگام اختلاط، ریختن و نگهداری و نیز حداکثر مجاز افت تدریجی دما در ۲۴ ساعت اولیه پس از خاتمه دوره عمل آوری بتن مطابق جدول ۹-۸-۲ است. ب) دمای بـتن هنگـام اخـتلاط نبایـد بـیش از ۸ درجـه سلسـیوس زیـادتر از مقـادیر جـدول ۹-۸-۲ باشد زیرا موجـب اتـلاف انـرژی بیشـتر، افـت شـدید اسـلامپ و در نهایـت کـاهش کیفیـت بـتن میگردد. در صورت تامین کارایی لازم رعایت این بند الزامی نیست. پ) دمای بتن هنگـام ریخـتن نبایـد بـیش از ۱۱ درجـه سلسـیوس زیـادتر از مقـادیر جـدول ۹-۸-۲ باشد، در غیر اینصـورت موجـب کـاهش کیفیـت بـتن مـی گـردد. در صـورت تـأمین کـارایی لازم در محل کار و در لحظه بتن ریزی، رعایت این بند الزامی نیست. جدول ۹-۸-۲ حداقل دمای بتن بر حسب درجه سلسیوس در مراحل مختلف کار با توجه به دمای محیط و حداقل اندازه اعضا و قطعات -چنانچه تدابیری ویژه برای اختلاط و بتن ریزی فراهم نگردد، ریختن بتن در دمای ۲۰-درجه سلسیوس و کمتر از آن ممنوع است. ۶-۴-۸-۹ نکات مربوط به حمل و ریختن بتن الف) حمل و ریختن بتن باید به نحوی باشد که بتن تازه، دمای خود را از دست ندهد. بتن باید در حد امکان در وسایل سربسته و عایقبندی شده حمل گردد. ب) قبل از بتنریزی باید میلگردها، قالب، سطح بتن سخت شده قبلی و زمین از هر نوع یخ زدگی زدوده شود. ۷-۴-۸-۹ عمل آوری بتن تازه الف) عمل آوردن بتن تازه باید حداقل تا رسیدن بتن به مقاومت ۵ مگاپاسکال ادامه یابد. ب) برای عمل آوردن بتن تازه و محافظت آن از یخزدگی می توان از روشهای (۱) الی (۳) استفاده نمود: با استفاده از پوشش های عایق با استفاده از گرم کردن بتن و محیط اطراف سایر روش ها به تأیید دستگاه نظارت پ) بتن تازه باید در مقابل وزش باد، به ویژه پس از برداشتن پوشش ها محافظت گردد. باید توجه داشت که از تبخیر زیاد آب و بروز پدیده کربناسیون در سطوح بتن بر اثر احتراق مواد سوختی برای گرم کردن آن جلوگیری شود. ۸-۴-۸-۹ محافظت بتن سخت شده لازم است که از یخزدگی بتن اشباع شدهای که مقاومت آن به ۱۴ مگاپاسکال نرسیده باشد، جلوگیری به عمل آید. باید از روشهای استاندارد و با تهیه نمونههای کارگاهی برای تشخیص رسیدن بتن به مقاومت کافی استفاده نمود. میتوان با روشهای غیر مخرب استاندارد شده نیز مقاومت فشاری بتن را برای این منظور تخمین زد. ۵-۸-۹ مشخصات بتن پمپی (پمپ شونده) حداکثر نسبت آب به سیمان در این گونه بتنها ۶/۰ است. بتنهای مصرفی برای پمپاژ میباید دارای روانی متوسط تا زیاد باشند. بتنی که پمپاژ میشود میباید تا حدودی روانتر از بتنهای معمولی باشد تا از مسدود شدن لولهها جلوگیری شود. به منظور آنکه نسبت آب به سیمان از حد مجاز بالاتر نرود میباید برای تامین روانی بتن از مواد افزودنی مناسب نظیر فوق روانکنندهها یا مواد افزدونی آبنگهدار استفاده کرد. مقادیر توصیه شده برای شاخصهای کارآیی این نوع بتنها عبارتند از: الف) اسلامپ: ۱۰۰-۴۰ میلیمتر ب) ضریب تراکم: ۰/۹۵ – ۰/۹۰ پ) وی بی: ۵-۳ ثانیه عیار سیمان مصرفی در این گونه بتن ها میباید در حدود ۴۰۰-۳۵۰ کیلوگرم باشد تا چسبندگی کافی بین اجزای بتن برقرار شود. در صورتیکه سنگدانه ها حاوی مقدار کافی ریزدانه نباشند میباید با افزودن مواد ریز، چسبندگی کافی را در بتن ایجاد نمود. مدول نرمی مناسب ماسه مصرفی در بتن پمپی میبایست در حدود ۳ – ۲/۴ باشد. در این گونه بتنها استفاده از دانهبندی پیوسته با حداکثر اندازه ۳۷/۵mm و همچنین مقدار کافی ریزدانه ضروری است. ماسه مصرفی میبایست دارای ریزدانه کافی باشد. دانه بندی سنگدانه های ریز و درشت بتنهای پمپی میبایست تا حد امکان در محدوده میانی دانهبندی باشند. حداکثر قطر سنگدانه، با توجه به قطر داخلی لوله پمپ، مطابق جدول ۹-۸-۳ است. همچنین در بتن هایی که با پمپ بتن ریزی میشوند، نسبت «حداکثر اندازه سنگدانه» به «کوچکترین قطر داخلی لوله انتقال بتن» نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد: الف) ۰/۳۳، برای سنگدانه های تیزگوشه ب)۰/۴۰، برای سنگدانه های کاملا گردگوشه میزان ظرفیت پمپاژ بتن، با توجه به قطر داخلی لوله پمپ و سرعت تخلیه بتن مطابق جدول ۹-۸-۴ است. در هوای گرم و نیز در شرایطی که مسیر پمپاژ طویل باشد توصیه میشود که در بتن پمپی از روان کننده ها استفاده شود. جدول ۹-۸-۳ حداکثر قطر سنگدانه با توجه به قطر داخلی لوله پمپ جدول ۹-۸-۴ میزان ظرفیت پمپاژ بتن، با توجه به قطر داخلی لوله پمپ و سرعت تخلیه بتن ۱۴٫ پیش از شروع پمپاژ اصلی، ابتدا میباید یک پیمانه ملات روان برای لیز و لزج کردن لوله های انتقال، پمپ شود. با کاهش قطر لوله این عدد را میتوان کاهش داد. پیش از آنکه همه ملات از داخل پمپ خارج شود بتن را در داخل مخزن پمپ ریخته و تا هنگامی که بتن در انتهای لوله ظاهر شود به آهستگی پمپ میکنیم و سپس سرعت پمپ کردن را تا حد سرعت معمول افزایش میدهیم. ۶-۸-۹ مشخصات بتنهای پاشیدنی (شاتکریت) میباید بین ترکیب مخلوط اولیه یعنی مخلوط در حال خروج از نول (سرشلنگی) و مخلوط پاشیده شده بر روی سطح تفاوت قائل شد. به دلیل همین تفاوت ها، کنترل دقیق و انجام آزمایش در مراحل مختلف بتن پاشی ضروری است. نسبت آب به سیمان برای این نوع بتن در حدود ۰/۵– ۰/۳۵ است. حداکثر اندازه سنگدانه مصرفی mm 20 است. نسبتهای اختلاط، در حدود یک قسمت حجمی سیمان و ۴/۵-۴ قسمت سنگدانه خشک در حالت غیرمتراکم است. ماسه مصرفی میتواند گردگوشه یا تیزگوشه باشد. ۷-۸-۹ مشخصات بتن های مصرفی برای بتن ریزی از طریق ترمی (قیف و لوله) در این گونه بتنها، میزان سیمان مصرفی در حدود ۴۵۰-۳۶۰ کیلوگرم بر متر مکعب بتن است. در هر حال میزان مواد سیمانی نباید کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر مترمکعب بتن باشد. حدود اسلامپ این گونه بتنها ۲۵۰-۱۷۰ میلیمتر است. در این نوع بتنها، حداکثر اندازه سنگدانه ها ۵۰-۴۰ میلیمتر مناسب است. حداکثر نسبت آب به سیمان، ۰/۴۵ است. نسبت «حداکثر اندازه سنگدانه» به «قطر داخلی لوله» نباید از ۰/۱۲۵ بیشتر باشد. در این گونه بتنها میباید چسبندگی کافی بین اجزای بتن وجود داشته باشد. سیستم قیف و لوله میباید کاملا آب بند باشد. در طول مدت بتن ریزی میباید سیستم پر از بتن باشد. بتن ریزی در زیر آب از طریق ترمی میتواند با روش پیش آکنده نیز با رعایت ضوابط مربوطه انجام شود. هنگام بتن ریزی باید اختلاف فشار هیدرولیکی داخل و خارج قالب از بین رفته و سطح آب در داخل و خارج قالب در یک تراز باشد. در موقع بتنریزی با قیف و لوله باید همیشه انتهای تحتانی لوله حداقل به طول ۱ تا ۱/۵ متر داخل بتن باشد به طوری که آب نتواند از پایین وارد لوله شود. برای این منظور باید به تدریج با پر شدن لوله آن را بالا کشید. باید از ایجاد سطوح افقی که لایه های مختلف بتن را از یکدیگر جدا میکنند، اجتناب شود. وقتی سطح بتن به حد فوقانی مورد نظر رسید، باید آن قسمت از بتن که با مواد بیرونی درآمیخته و دانه های شن و ماسه و شیره بتن از هم جدا شده، جمع آوری و بیرون ریخته شود. این کار باید تا رسیدن به بتن خمیری سالم ادامه یابد. استفاده از سایر روش های بتن ریزی در زیر آب بنا بر توصیه و تأیید دستگاه نظارت بلامانع است. جزئیات بتنریزی زیر آب باید در مشخصات فنی خصوصی درج گردد. ۸-۸-۹ مشخصات بتنهای مصرفی در شمعهای بتنی درجاریز حداقل میزان سیمان مصرفی در این گونه بتنها، ۴۰۰ کیلوگرم است. حداقل میزان اسلامپ این گونه بتنها، ۱۵۰ میلیمتر است. حداکثر میزان نسبت آب به سیمان، ۰/۵ است. منابع آیین‌نامه بتن ایران- جلد دوم (مصالح و اجرا) دستورالعمل ساخت و اجرای بتن در کارگاه (نشریه 327) سال 1385 مبحث نهم – طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه ( ویرایش پنجم سال ۱۳۹۹ ), مقررات ملی ساختمان استاندارد ملی 2-2302، تعیین روانی به روش اسلامپ استاندارد ملی 3520 (15904)، تعیین مقدار هوای بتن تازه مخلوط شده به روش فشاری استاندارد ملی 3823 ، تعیین مقدار هوای بتن تازه مخلوط شده به روش حجمی استاندارد ملی 3205، ساخت و عمل‌آوری آزمونه‌ها در کارگاه استاندارد ملی 19227، تعیین مقاومت در برابر یخ زدن و یخ شدن سریع استاندارد ملی 3206، تعیین مقاومت فشاری آزمونه‌های بتن استاندارد ملی 1-8117، افزودنی‌های بتن، ملات و دوغاب- بتن و ملات مرجع استاندارد ملی 2-8117، افزودنی‌های بتن، ملات و دوغاب- تعیین زمان گیرش استاندارد ملی 1-2930، افزودنی‌های بتن، ملات و دوغاب- الزامات مشترک استاندارد ملی 2-2930، افزودنی‌های بتن، ملات و دوغاب- افزودنی‌های بتن و ویژگی‌ها Guide to Cold Weather Cocreting, ACI306R-16, American Concrete Institute Guide to External Curing of Concret, ACI308R-16, American Concrete Institute