کافی نت سها - فروشگاه محصولات فایلی سُها (بانک پاورپوینت)

پاورپوینت کتاب سلامت و بهداشت پایه دوازدهم – درس نهم ؛ بهداشت ازدواج و باروری در 21 اسلاید همراه با رنگ های زیبا و تصاویر و قابل ویرایش

بخشی از متن :

بهداشت ازدواج و باروری

ازدواج یک مرحله بسیار مهم از زندگی انسان است که نه تنها برای زن و مرد بلکه برای تداوم نسل های بعد نیز سرنوشت ساز است. ازدواج عامل تکامل انسان است، چنانچه پیامبر اکرم می فرمایند: » هیچ بنایی در اسلام از ازدواج در نزد خدا محبوب تر نیست «وسائل الشیعه، جلد 14 ، صفحه 3 و نیز می فرمایند : » هر کس ازدواج کند به وسیله آن نصف دینش را حفظ کرده است «وسائل الشیعه، جلد (14 صحه 5)

ازدواج مناسب، راه اصلی نیک بختی است و موفقیت در آن مستلزم کسب آمادگی های لازم و رعایت مسائل بهداشت جسمی، روانی و اجتماعی زوجین است. رعایت اصول بهداشت ازدواج و باروری نقش مهمی در سرنوشت خانواده و جامعه داشته و ضامن تأمین سلامت نسل های بعدی است.

سن ازدواج

بلوغ جنسی زن و مرد، اولین شرط لازم برای ازدواج است، در جوامع گذشته اغلب سن ازدواج نزدیک به سن بلوغ جنسی پسران و دختران بوده است. ولی رفته رفته با تغییرات اجتماعی، تغییر الگو و سبک زندگی و بعضی از عوامل دیگر، سن ازدواج نیز تغییرات زیادی کرده است. سن ازدواج در جوامع مختلف، متفاوت است و عوامل متعددی در تعیین آن نقش دارند. در جامعه ما نیز سن ازدواج متأثر از عوامل متعددی است. برای نمونه در فرهنگ ایرانی اسلامی ازدواج امری مقدس شمرده شده و بر اساس آموزه های اسلامی به جوانان سفارش می شود آن را به تأخیر نیندازند.

برخورداری از آمادگی جسمی، روانی و اجتماعی در ازدواج، علاوه بر تحکیم بنیان خانواده و سلامت فرزندان، موجب تضمین سلامت جامعه نیز خواهد بود.

بلوغ جسمانی: توانایی فرد از نظر تولید مثل است که برای دختران از حدود سنین 9 تا 13 سالگی و در پسران از حدود 15 تا 17 سالگی شروع می شود.

بلوغ روانی: بلوغ روانی همان رشد شخصیت است و به این معناست که فرد باید از لحاظ شخصیتی، توانمندی و پختگی به مرحله ای برسد که نه تنها نسبت به خود شناخت کافی پیدا کند و بتواند مصالح خود را تشخیص دهد، بلکه نسبت به فردی که در نظر دارد با او ازدواج کند نیز شناخت کافی به دست آورد.

بلوغ اجتماعی: نیز به توانمندی لازم برای اداره امور همسر و فرزندان اطلاق می گردد.

بنابراین یک پسر یا دختر جوان ممکن است در سن 18 سالگی یا پایین تر زمینه های فوق را یکجا و کامل پیدا کند و آماده ازدواج باشد؛ در حالی که فردی دیگر در سنین بالاتر هم نتواند به آنها دست یابد که البته در کتاب مدیریت خانواده به طور مبسوط به این موضوع پرداخته شده است.

علاوه برآمادگی های لازم برای ازدواج، اطمینان از مبتلا نبودن زوجین به بیماری مسری، نداشتن اعتیاد و… از مواردی است که بی توجهی نسبت به آنها، علاوه بر مشکلاتی که می تواند برای خود زوجین به همراه داشته باشد، سبب تولد کودکانی می گردد که برای زندگی طبیعی از سلامت کافی برخوردار نیستند. به این منظور انجام یک رشته اقدامات و توجه به پاره ای از نکات بهداشتی در قبل از ازدواج مورد تأکید است.

اقدامات بهداشتی لازم قبل از ازدواج

رعایت بهداشت فردی زوجین:

بهداشت فردی بالاخص بهداشت دهان و دندان، بهداشت پوست و دستگاه های تولید مثل برای زوجین بسیار ضروری است. برای نمونه اگر دهان یکی از زوجین دارای مشکلاتی مانند بوی نامطبوع، بیماری های لثه ای، آلودگی های میکروبی و … باشد، این امر به کیفیت زندگی مشترک آنها لطمه می زند و یا وجود هر نوع بیماری پوستی و مقاربتی مسری در یک طرف می تواند طرف مقابل را نیز آلوده کند.

آزمایش های لازم و واکسیناسیون:

انجام آزمایش و واکسیناسیون قبل از عقد امری الزامی است تا به کمک آن سلامت زوجین و تداوم ازدواج تضمین شود. آزمایش های مربوط به ازدواج موارد زیر را شامل می شود:

۱. آزمایش ادرار برای تشخیص عدم اعتیاد زوجین

۲. آزمایش خون برای تشخیص گروه خونی زوجین

3. تزریق واکسن کزاز برای خانم ها

4. بررسی زن و مرد از نظر تالاسمی

همچنین به زوجین توصیه می گردد که قبل از ازدواج، آزمایش های لازم و مربوط به شناسایی و پیشگیری بیماری های عفونی نظیر انواع هپاتیت و ایدز را به عمل آورند و خود را در برابر بیماری هایی مانند هپاتیت واکسینه کنند.

شرکت زوجین در جلسات آموزش های قبل از ازدواج و مشاوره:

عقد با مراجعه به مرکز بهداشتی درمانی و نام نویسی در کلاس آموزش هنگام ازدواج شرکت می کنند و پس از انجام آزمایش های قبل از ازدواج به طور هم زمان درکلاس های آموزشی جداگانه حضور می یابند. در این دوره ها آموزش هایی درباره مبانی ازدواج از دیدگاه دین مبین اسلام، روابط عاطفی و اجتماعی ازدواج و نیز مطالبی درباره آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تولیدمثل، روابط زناشویی و … به زبان ساده ارائه و به سؤالات احتمالی زوجین پاسخ داده می شود. همچنین در صورت نیاز مطالبی درباره فاصله مناسب بین ازدواج و اولین بارداری مطرح می گردد.

به اعتقاد محققان، مشاوره قبل از ازدواج دارای اهمیت بسیار است. هدف از مشاوره قبل از ازدواج بررسی و تطبیق تناسب های لازم بین دو فرد برای تشکیل زندگی مشترک است. به این منظور تناسب میان زن و مرد به لحاظ ذهنی و تفکراتی که دارند به صورت اجمالی بررسی و مورد ارزیابی قرار می گیرد تا تشخیص داده شود که زوجین قادر به زندگی مشترک با همدیگر هستند یا نه. با این مباحث در کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی بیشتر آشنا می شوید.

مشاورۀ ژنتیک برای چه افرادی لازم و ضروری است؟

یکی از اهداف اصلی ازدواج، زاد و ولد است و بدیهی است هر پدر و مادری در آرزوی داشتن فرزندان سالم و تندرست هستند. مشاوره ژنتیک برای همه افراد الزامی نیست ولی از آنجا که تأثیر عوامل ارثی و ژنتیکی در بروز نارسایی ها در کودکان ثابت شده است، به دختران و پسرانی که تصمیم می گیرند با هم ازدواج کنند، توصیه می شود چنانچه در فامیل خود سابقه نقص ها و بیماری های مادرزادی دارند، قبل از هر کاری، با مراجعه به مراجع صلاحیت دار، مشاوره ژنتیک انجام دهند. امروزه بیش از 20000 نوع بیماری ارثی مختلف شناخته شده که ممکن است از طریق به ارث رسیدن ژن های مشترک از پدر و یا مادر در فرزندان بروز کند. هر یک از ما حدود 30000 ژن در تک تک سلول های بدنمان داریم که در این میان ممکن است در هر فرد یک یا چند ژن معیوب هم به صورت نهفته وجود داشته باشد. این ژن نهفته )مغلوب( در یک فرد سالم اگر طی یک ازدواج فامیلی در کنار ژن نهفته همسر قرار گیرد، منجر به بروز بیماری در فرزند می شود. برای نمونه بیماری تالاسمی یک ) بیماری ارثی است که از والدین حامل ژن معیوب به فرزندان منتقل می شود.

باروری و فرزندآوری

فرزندآوری و پدر و مادر شدن یکی از شیرین ترین تجربیات آدمی است. داشتن فرزند یکی از اهداف مهم ازدواج و زندگی مشترک است و اکثر زوجین داشتن فرزند را به عنوان یکی از خواسته ها و هدف های خود در زندگی مشترک مدنظر دارند. بر این اساس برنامه ریزی برای فرزندآوری که از مهم ترین مسئولیت های زوجین است دارای اهمیت زیادی است و توصیه های فراوانی در دستورات دینی و بهداشتی در این زمینه وجود دارد.

بزرگان دینی به والدین توصیه می کنند پیش از انعقاد نطفه و در طول بارداری مراقبت هایی نظیر اطمینان از حلال و طیب بودن غذا، رعایت واجبات، سعی در مستحبات، گفتن ذکر ها و خواندن دعاهای خاص و ختم قرآن را در دوران بارداری انجام دهند. کارشناسان بهداشتی هم توصیه می کنند که زوجین پس از اطمینان از تمایل و توانایی پذیرش مسئولیت پرورش فرزند با کسب اطلاعات لازم درباره مسائل بهداشتی بارداری و فرزندآوری نسبت به رعایت آنها اقدام نمایند.

عوامل مؤثر بر باروری زوجین چیست؟

عوامل متعددی وجود دارد که باروری زوجین را تحت تأثیر قرار می دهد. برخی از این عوامل به شرح زیر است:

سن: در نظر گرفتن سن مناسب برای فرزندآوری زوجین، دارای اهمیت است زیرا با بالا رفتن سن خانم ها،

شرایط باردار شدن دشوار می گردد و در مردان هم، به طور طبیعی با افزایش سن، تولید هورمون مردانه به تدریج کم می شود.

کشیدن سیگار و استعمال سایر مواد دخانی: مصرف دخانیات در مردان و زنان )هر دو( اثر منفی زیادی بر سلامت باروری دارد. این اثرات حتی زمانی که خود فرد از این مواد استفاده نمی کند ولی مکرراً در معرض دود آنها قرار دارد، نیز ایجاد می شود.

برخورداری از وزن مناسب: وزن مادر بر باروری او مؤثر است. تخمک گذاری در خانم هایی که وزن خیلی زیاد یا وزن خیلی کم دارند نامنظم است و این افراد ممکن است با مشکل عدم تخمک گذاری رو به رو شوند. برای نمونه چاقی مادر عوارضی همچون افزایش فشار خون، دیابت دوران بارداری، وزن زیاد نوزاد در هنگام تولد و سزارین را در پی خواهد داشت و ممکن است به دوره های نامنظم قاعدگی، افزایش احتمال ناباروری وکاهش موفقیت درمان های ناباروری و افزایش خطر سقط خود به خودی جنین بینجامد.

تغذیه: معمولاً زمانی که زوجین تمایل به بارداری دارند نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند، مگر اینکه پزشک برای باردار شدن رژیم غذایی خاصی را تجویز کند. رژیم غذایی متعادل ترکیبی از انواع ویتامین ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی، مواد مورد نیاز بدن را تأمین خواهد کرد.

ورزش: ورزش احساس خوبی ایجاد می کند، خواب را بهبود می بخشد، سوخت و ساز بدن را افزایش می دهد، به کنترل وزن کمک کرده و بیماری های مزمن مانند حملات قلبی، سکته های مغزی، بیماری قند و برخی سرطان ها را کاهش می دهد. از این رو انجام روزانه 30 دقیقه پیاده روی تند برای بهره مندی از تمام فواید ورزش برای زوجین توصیه می شود.

داروهای محرک و مکمل ها: استفاده بی رویه از داروهای محرک و برخی از مکمل ها مانند برخی از مکمل هایی که در بدن سازی مورد استفاده قرار می گیرند، روی تولید هورمون زنانه و مردانه تأثیر می گذارد و احتمال ناباروری را به میزان زیادی افزایش می دهد.

استرس: افراد در هر شغل و مسئولیتی باید زمانی را برای پرداختن به امور مورد علاقهٔ خود و کسب آرامش اختصاص دهند. مطالعه، قدم زدن، عبادت، گوش دادن به نوا های دلنشین و ملایم، صحبت و تبادل پیام با دوستان از راه های دستیابی به آرامش است.

آلودگی محیطی و ناباروری: سیگار، گازوئیل، بخار ناشی از رنگ ها و دود اگزوز اتومبیل از جمله مواد آلوده کننده ای هستندکه بر باروری تأثیر می گذارند. این آلودگی ها حتی بر باروری خانم هایی که هنوز باردار نشده اند نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.

سفیدکننده های حاوی کلر: اغلب موادی که برای سفید کردن لباس ها و سطوح در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند حاوی کلر هستند. سفیدکننده های کلردار بر روی باروری تأثیر منفی می گذارند. بنابراین افرادی که برای تمیز کردن خانه و لباس های زیر از مواد سفیدکننده به طور مکرر استفاده می کنند، بیشتر در معرض مشکل ناباروری و مخاطرات آن قرار می گیرند.

بیماری های منتقله از راه جنسی: مثل سوزاک و… از عوامل خطر نسبتا شایع ناباروری هستند که در صورت عدم درمان، منجر به بیماری التهابی لگن می شوند. بیماری التهابی لگن عوارضی مانند سقط، حاملگی خارج از رحم و انسداد لوله های رحمی را به دنبال دارد که این عوارض احتمال بچه دار شدن را کم می کنند.

مشروبات الکلی یا داروهای روان گردان: مصرف الکل و داروهای روان گردان حامله شدن یا تداوم یک حاملگی را با مشکل مواجه می کنند

قاعدگی های نامنظم: زنانی که قاعده نمی شوند یا فاصله دوره های قاعدگی آنها بیش از 35 روز یا کمتر از 25 روز است، ممکن است به اختلالات تخمک گذاری دچار باشند، ازاین رو توصیه می شود حتماً به پزشک مراجعه کنند.

ابتلا به بیماری مزمن: دیابت، آسم، فشار خون بالا یا دیگر بیماری های جسمی ممکن است بر روی بارداری و یا جنین تأثیر داشته باشند. بنابراین مشورت با پزشک پیش از اقدام به بارداری توصیه می گردد.

توصیه های بهداشتی برای باروری مردان

vبا توجه به اینکه برخی از داروها می توانند تأثیر منفی در باروری مردان داشته باشند، لازم است آقایان در سنین باروری از مصرف خودسرانه هر دارویی پرهیز کنند. vپرهیز از حمام داغ و طولانی مدت، سونا، قرار گرفتن در وان خیلی داغ vپرهیز از قرار دادن طولانی مدت لپ تاپ و سایر وسایل الکترونیکی بر روی پایین تنه (شکل 3) vپرهیز از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان vپرهیز از کار نشسته طولانی مدت و ممتد

توصیه های بهداشتی برای بارداری زنان

vبرای بارداری در سنین خیلی پایین یا بالا حتماً لازم است با پزشک مشورت شود. vضروری است از بارداری مجدد با فاصله کمتر از دوسال از زایمان قبلی نیزخودداری گردد. vخانم ها از سه ماه قبل از حاملگی باید روزانه غذا های سرشار از اسید فولیک مصرف کنند و در صورت داشتن کم خونی باید آن را درمان کنند. در تصاویر زیر برخی از مواد غذایی حاوی اسید فولیک را مشاهده می کنید.

همه خانم ها باید از نظر ایمنی نسبت به بیماری سرخجه آزمایش شوند. سرخجه یک بیماری ویروسی واگیردار است که در صورت ابتلای مادر در دوران بارداری، عوارض خطرناک و غیر قابل برگشتی برای جنین خواهد داشت )شکل 5(، بنابراین لازم است واکسن سرخجه برای زنانی که ایمنی نسبت به آن ندارند حتماً سه ماه قبل از بارداری تجویز شود. همچنین از تکرار هر 10 سال یک بار واکسن کزاز و دیفتری )توأم( اطمینان حاصل شود.

قبل از بارداری برای اطمینان از سلامت لثه و دندان، مراجعه به دندان پزشک ضروری است؛ زیرا در سالم به دنیا آوردن جنین با وزن مطلوب دارای اهمیت است.

همچنین توصیه می شود خانم ها در صورت ابتلا به بیماری های زیر، بارداری خود را تا زمان بهبودی نسبی به تأخیر بیندازند.

برخی از بیماری های قلبی عروقی )مانند نارسایی دریچه قلب (، خود ایمنی )مانند لوپوس(، کلیوی)مانند نارسایی کلیه( و سایر بیماری های مزمن )مانند دیابت، فشار خون بالا(، بیماری های تیروئید، بیماری های روانی، سل و برخی از کم خونی ها هر گونه تومور در سیستم عصبی مرکزی ، بیماری هایی همچون ام.اس و صرع ، افراد تحت شیمی درمانی و بیماری های مقاربتی