آغاز ثبت نام جدید وام ضروری بازنشستگان کشوری سال 1401 :
 مهلت ثبت نام : از روز سه شنبه ششم اردیبهشت ماه تا پایان اردیبهشت ماه 1401 انجام می شود.
ثبت نام اینترنتی وام ضروری سال 1401 بازنشستگان و وظیفه بگیران فقط به صورت غیرحضوری انجام خواهد شد. متقاضیان می توانند جهت ثبت نام به کافی نت مراجعه نمایند.
این تسهیلات به مبلغ 12 میلیون تومان با اقساط 36 ماهه و با کارمزد 4 درصد ارائه می شود.

https://www.sabasrm.ir/urgent-loan/

 

آزمون پذیرش دستیار دوره‌های تکمیلی تخصصی ۱۲ خرداد برگزار می‌شود

⏹ مرحله کتبی آزمون پذیرش دستیار در دوره‌های تکمیلی تخصصی ( فلوشیپ) سال ۱۴۰۱، بر اساس مصوبات شورای آموزش پزشکی و تخصصی به صورت کاغذی و غیرمتمرکز و در برخی موارد به صورت الکترونیک توسط دانشگاه‌های مجری برنامه‌های آموزشی فلوشیپ ساعت ۹ صبح پنجشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۱ برگزار می‌شود.

◀️ کارت ورود به جلسه آزمون فلوشیپ در ۱۰ و ۱۱ خردادماه از طریق مرکز سنجش آموزش پزشکی کشور توزیع می‌شود.

⏪ محل برگزاری آزمون کتبی هنگام توزیع کار توسط دانشگاه‌های مجری برنامه آموزشی به اطلاع داوطلبان رسانده خواهد شد.

⏮ نتایج بررسی اعتراضات آزمون کتبی ۱۳ خرداد ماه از طریق دانشگاه متولی برگزاری آزمون اعلام خواهد شد.

⏮ مرحله شفاهی این آزمون برای تمامی رشته خود از ۱۶ تا ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد. در صورت نیاز امکان ادامه فرآیند برگزاری مرحله شفاهی آزمون از ۲۱ تا ۲۳ خرداد ماه وجود دارد.

https://sanjeshp.ir/StartPage.aspx

 

اعلام نتایج آزمون استخدام کادر اداری قوه قضاییه 1401

 ضمن آرزوی موفقیت برای یکایک شما کارجویان گرامی به اطلاع می رسانیم، نتایج آزمون استخدامی کادر اداری قوه قضائیه اعلام گردید.

 

لینک آدرس:

https://eadl4.hrtc.ir/hrt/profile/

 

اطلاعيه زمان دریافت کارت و برگزاری آزمون استخدام آموزش و پرورش در سال 1401

نهمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی کشور در سال 1401 (ویژه رشته های شغلی وزارت آموزش و پرورش) ثبت‌نام نموده‌اند، به اطلاع میرسانیم كارت‌ شركت در‌ آزمون‌ از روز سه شنبه 1401/02/13 برای مشاهده و پرينت بر روی درگاه اطلاع رسانی سازمان سنجش قرار خواهد گرفت.

⏱زمان برگزاری آزمون: 15 و 16/اردیبهشت 1401

 

لینک آدرس:

https://sanjesh.org/FullStory.aspx?gid=14&id=7594

 

«باسمه تعالی»

موضوع :

اعتبار اسناد عادی در مقابل اسناد رسمی

 

استاد :

...........

 

دانشجو :

..............

 

شماره دانشجویی :

................

 

بهار 1400

چکیده

یکی از مهمترین ادله ی اثبات دعوا اسناد می باشند، در این میان اسناد رسمی جایگاه ویژه ای دارند. اسنادعادی بدون اینکه در قانون تعریف شده باشند با لحاظ تعریف سند رسمی شناسایی می شوند. حدود اعتبار تمامی اسناد یکسان نیست. هدف پژوهش بررسی اسنادی عادی است که شرایط اسناد رسمی را دارا نمیباشند اما قانونگذار به آن اعتبار سند رسمی را داده است که در حکم سند رسمی بوده، از طرفی سند رسمی دارای ویژگی هایی است که اسناد عادی از آن برخوردار نمی باشند. دراین پایان نامه به جایگاه و امتیازات ویژه ی اسناد رسمی و شرایط آن تاکید شده است. همچنین حدود اعتبار هر یک از اسناد به صورت جداگانه بررسی و به بحث پیرامون انواع اسناد وشرایط آن پرداخته شده و در نهایت به نتیجه گیری در خصوص اسناد در حکم سند رسمی پرداخته شده است، که علت وضع آن توسط قانونگذار محدود کردن دایره ی شهادت می باشد که شهادت خود یکی از ادله ی اثبات دعوا در دعاوی میباشد که در اکثر دعاوی قابل پذیرش میباشد. شرایط بطلان سند رسمی می توان به فسخ و اقاله و ابراء اشاره نمود یا اینکه جعل در اسناد رسمی مشخص و معین گردد. روش تحقیق بصورت توصیفی تحلیلی و برگرفته از قانون جمهوری اسلامی ایران می باشد

 

مقدمه

آنچه انعقاد معاملات را اثبات‌ میکند‌ اراده‌ ی انشایی طرفین است و مطابق ماده ی ١٠ قانون مدنی انعقاد قراردادهای‌ خصوصی بین اشخاص تا جایی که مخالف صریح قوانیین نباشد لازم الاجراست. در هیچ قانونی بطلان معاملاتی که‌ بر‌ اساس‌ سند عادی تنظیم شده باشد به چشم نمیخورد فقط از جهت‌ توان‌ اثباتی انها است که ثبت بعضی از معاملات الزامی شده است با توجه به این توضیح‌، مطابق‌ مواد‌ ١٢٨٤، ١٢٨٥ و ١٢٨٦ قانون مدنی که مقرر میدارد هر نوشته ای که‌ در‌ مقام‌ دعوی یا دفاع قابل استناد باشد، به استثناء شهادت نامه، عنوان سند دارد که‌ تنظیم‌ آن‌ بصورت رسمی یا عادی است و از نظر قضایی و مطابق ماده ی ١٢٩١ قانون مدنی چنانچه‌ طرفی‌ که سند عادی علیه او اقامه شده است انتساب آنرا از منتسب الیه‌ تصدیق‌ نماید‌ و یا در دادگاه اصالت آن از جهت انتساب مهر و امضاء آن به طرف دیگر‌ به‌ اثبات برسد سند مذکور واجد اعتبار سند رسمی گردیده و نسبت به طرفین دعوی‌ و وراث‌ و قائم‌ مقام آنها معتبر خواهد بوبا تعمق در این مواد و مقررات این نتیجه حاصل می شود‌ که‌ تفاوت سند عادی و رسمی ناظر به قدرت اثباتی آنها بوده و چنانچه اصالت‌ و انتساب‌ نوشته‌ عادی به طرف مقابل یا نویسنده مسلم باشد از نظر اثباتی نسبت به متداعیین تفاوتی‌ ندارند‌.

 

الف‌ – از آنجائی که بنا به تعریف مندرج در ماده ١٢٥٩ قانون مدنی‌ اقرار‌ عبارت از اخبار به حقی به نفع غیر و به زیان خود است و قانونگذار بین اقرار شفاهی‌ و کتبی‌ تفاوتی قائل نشده و آنرا در حکم واحد دانسته است. بنابراین میتوان مندرجات‌ نوشته‌ مسلم الصدور را، اعم از رسمی و عادی‌، که‌ متضمن‌ اخبار حقی برای غیر باشد و مطلبق ماده‌ ١٢٨٤‌ قانون مدنی عنوان سند را دارد در واقع سند رسمی یا عادی تلقی‌ نمود‌ که مندرجات آن جزئاً یا‌ کلاً‌ دلالت بر‌ اقرار‌ به‌ سود فرد ثالث دارد. بر این‌ اساس‌ اقرار کتبی در مفهوم قانونی همان سند است که میتواند رسمی یا‌ عادی‌ باشد. در واقع در جریان دادرسی‌ و استنباط قضایی و کشف واقع‌ و تشخیص‌ حق از باطل تفاوتی بین‌ سند‌ رسمی و عادی وجود نداشته و سند عادی که اصالت و انتساب آن به صادر کننده‌ مسلم‌ باشد تفاوتی با سند رسمی‌ نداشته‌ و فقط‌ در زمان درخواست‌ تامین‌ خواسته چنانچه ضرورت تامین‌ خواسته‌ از نظر قضایی احراز گردد سند رسمی که بدهی یا موضوع تعهد طرف مقابل‌ بصورت‌ منجز در آن قید شده باشد‌ بدون‌ تودیع خسارت‌ احتمالی‌ و یا‌ اثبات در معرض تضییع‌ و تفریط بودن خواسته، مورد پذیرش دادگاه قرار خواهد گرفت. تفاوت اساسی سند رسمی با سند‌ عادی‌ در تاریخ آنهاست که تاریخ سند‌ رسمی‌ حتی‌ بر‌ علیه‌ اشخاص ثالث نیز‌ واجد‌ اعتبار است. در صورتی که اعتبار تاریخ سند عادی محدود به تنظیم کنندگان آن و ورثه آنها‌ و یا‌ کسی‌ است که به نفع او وصیت شده‌ است‌.

اسناد‌ عادی‌ اصولا‌ اعتبار‌ اسناد رسمی را ندارند اما در مواردی می توان آنها را در حکم سند رسمی دانست و مزایای اسناد رسمی شامل اسناد عادی هم می شود ازجمله ی این‌ موارد در ماده ١٢٩١ قانون مدنی میباشد که عبارتند از :

١-شخصی که سند عادی علیه او اقامه گردیده صدور آن را از جانب خود تایید کند.

٢-در دادگاه ثابت شود‌ که‌ سند عادی که مورد انکار واقع شده از سوی شخص منکر قبلا به امضاء ومهر رسیده است.

به موجب ماده ٧٠ قانون ثبت سندی که مطابق قوانین به ثبت‌ رسیده‌ رسمی است و تمام محتویات و امضاهای مندرج در آن معتبر خواهد بود مگر اینکه مجعولیت آن ثابت شود. تنها از طریق جعل میتوان به‌ اصالت‌ سند رسمی تعرض کرد. چرا‌ که‌ در اینجا اصل بر اصالت سند رسمی است بنابراین در خصوص ماده ١٢٩١ قانون مدنی نیز ادعای انکار و تردید مسموع نیست و چون در حکم‌ سند‌ رسمی است فقط ادعای‌ جعل‌ نسبت به آن مسموع است. با عنایت به ماده ١٢٩٠ قانون مدنی قانونگذار مقرر می دارد اسناد رسمی در مقابل طرفین و قائم مقام قانونی آنها لازم الاتباع است مگراینکه در‌ قانون‌ پیش بینی شده باشد اسناد رسمی در مقابل اشخاص ثالث نیز دارای اعتبار میباشد. سند وسیله ی اثبات وقوع اعمال حقوقی است و اثر اعمال حقوقی نیز نسبی و محدود به اشخاص است‌ که‌ در حقوق‌ آن دخالت داشته اند، پس طبیعی است که اعتبار سند چه از نظر ماهوی و چه از لحاظ‌ توان اثباتی محدود به کسانی شود که در تدوین، تنظیم و امضای‌ سند‌ دخالت‌ داشته اند. پس ماده ١٢٩٠ قانون مدنی نیز ناظر به اعتبار سند و توان اثباتی است نه مفاد‌ و ‌‌آثار‌ قرار دادی که در سند اعلام میشود. بنابراین با عنایت به ماده ١٣٠٥‌ قانون‌ مدنی‌ که تاریخ اعتبار اسناد رسمی را علاوه بر طرفین و قائم مقام قانونی آنها درمقابل اشخاص‌ ثالث نیزمعتبر میداند، قانونگذارتاریخ تنطیم سند را که توسط مأمورسمی تنظیم گردیده در‌ صورت تعارض سند عادی‌ با‌ رسمی تاریخ سند رسمی را معتبر میداند، همچنین در سند رسمی مطابق ماده ١٣٠٥ و ١٢٩٠ قانون مذکور بار اثبات دلیل بر عهده ی کسی است که ادعای جعل میکند.

با عنایت به‌ ماده ی ١٢٩٠ قانون مدنی و همچنین ماده ی ٢٢ قانون قانون ثبت که قانون گذار مقرر میدارد: دولت کسی را مالک می شناسد که ملک در دفتر املاک به نام او به ثبت‌ رسیده‌ یا قانونا به او منتقل شده یا به ارث رسیده باشد و آن هم ثبت دفتر املاک شده باشد. همچنین به استناد ماده ی ماده ی ٧٢ قانون ثبت قانونگذار مقرر میدارد معاملاتی‌ که‌ نسبت به اموال غیرمنقول به عمل آمده در صورتی که ثبت دفتر املاک شده باشد علاوه بر طرفین در مقابل اشخاص نیز دارای اعتبار است، طبق ماده ی ٢٢ قانون‌ ثبت‌ اشخاص ثالث کسانی اند که نفعی در مال غیر منقول که دارای سند رسمی بوده و ثبت دفتر املاک شده داشته ‌باشد.

به عنوان مثال در خصوص ماده ی قانون مذکور‌ استعلامی‌ که‌ مرجع قضایی نسبت به مال‌ غیرمنقول‌ از‌ ثبت محل می نماید و بر اساس آن حکم صادر میکند مرجع قضائی شخص ثالث است که به استناد گواهی ثبت محل‌ اقدام‌ به‌ صدور رأی می نماید یا بانکی که در‌ صدد‌ ارائه تسهیلات به اشخاص می باشد با استعلام به ثبت محل و اخد پاسخ تسهیلات لازم را به ذینفع سند‌ ارائه‌ میدهد‌ اما در خصوص ماده ی ٧٢ قانون ثبت که اشخاص ثالث‌ کسانی اند که ذینفع میباشند. به طور مثال شخصی مال غیرمنقول را با سند عادی به غیر منتقل‌ و ثمن‌ معامله‌ را نیز اخذ مینماید در صورتی که همان شخص (فروشنده ) بدهی‌ داشته‌ باشد مرجع قضائی یا بانک محال علیه با استعلام از ثبت محل مبنی بر اینکه شخص‌ بدهکار‌ دارای‌ مال غیرمنقول میباشد یا نه ! با توجه به اینکه ملک مورد نظربا‌ سند‌ عادی‌ معامله شده و ثبت دفتر املاک نگردیده است، ملک موصوف هرچند در تصرف و ید ثالث‌ می‌ باشد‌ ولی با توجه به اینکه طبق ماده ی ٧٢ قانون ثبت، املاک ثبت شده در‌ مقابل‌ اشخاص ثالث دارای اعتبار می باشد مال غیرمنقول موصوف بازداشت و داین میتواند از‌ این‌ طریق‌ استیفای دین نماید.

با توجه به ماده ی ١٣٠٥ قانون مدنی که مقرر داشته اعتبارتاریخ‌ اسناد‌ رسمی درمقابل طرفین، قائم مقام قانونی آنها و اشخاص ثالث معتبر است در صورت‌ تعارض‌ تاریخ‌ سند عادی و رسمی که تاذیخ سند عادی مقدم ذکر شده، مقام قضایی در هنگام اثبات‌ این‌ ادعا با توجه با اینکه تاریخ تنطیم سند رسمی علاوه بر طرفین‌ در‌ مقابل‌ اشخاص ثالث نیز دارای اعتبار اعلام نموده است لذا اصل را بر تاریخ تنطیم سند‌ رسمی‌ قلمداد‌ می نماید و در صورتی که ابراز کننده ی سند رسمی تاریخ تنطیم سند‌ عادی‌ را انکار یا تردید نماید صرف اظهار انکار یا تردید تاریخ سند عادی از اعتبار و اعداد‌ دلایل‌ خارج می گردد مگر اینکه ابراز کننده ی سند عادی با توسل به‌ ادله‌ ی دیگر اثبات نماید که تاریخ تنظیمی سند‌ عادی‌ صحیح‌ می باشد ولی ابراز کننده ی سند رسمی‌ صرف‌ ارائه سند رسمی تاریخ تنظیم آن سند در مقابل اشخاص ثالث دارای اعتبار‌ است‌ و نیاز به اثبات نمی باشد‌. بنابراین‌ در مورد‌ اثرمعاملات‌ و تعهداتی‌ که در سند آمده اعتبار آن‌ را‌ محدود به طرفینی که معامله کرده اند و قائم مقام قانونی آنها شمرده‌ و به‌ اشخاص ثالث سرایت ندارد. به طوری‌ که ماده ی٧١ قانون‌ ثبت‌ پس از اعلام رسمیت تمام‌ محتویات‌ و مندرجات سند رسمی در ماده ی ٧٠ قانون ثبت نسبی بودن اعتبار محتویات سند‌ را‌ از جهت آثار عمل حقوقی‌ که‌ اینگونه‌ اسناد دارند بیان‌ میدارد‌. ماده ی٧١ قانون ثبت‌ مقرر‌ می دارد :اسناد ثبت شده در قسمت راجع به معاملات و تعهدات مندرجه در آنها‌ نسبت‌ به طرفین یا طرفی که که‌ تعهد‌ کرده و کلیه‌ ی اشخاصی‌ که‌ قائم مقام قانونی آنها‌ محسوب میگردد رسمیت و اعتبار قانونی خواهد داشت که حکم این ماده تکرار مبین اعمال ماده‌ ١٢٩٠‌ قانون مدنی است. وهمانگونه که در‌ مقام‌ بیان‌ اصل‌ نسبی‌ بودن مفاد سناد‌ و معاملات‌ مندرج در آن است.

 

تعریف سند

سند یکی از ادله اثبات دعوی است که در ماده‌ ١٢٨٤‌ قانون‌ مدنی اینگونه تعریف شده است «سند عبارت‌ است‌ از‌ هر‌ نوشته‌ که‌ در مقام اثبات دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. نوشته به خط یا علامتی گفته میشود که بر روی جسمی (کاغذ، چوب، شیشه، پوست حیوان ) یا در‌ محیط مجازی نمایان شود، بنا براین یک دست نوشته یا آنچه روی صفحه مانیتور ظاهر می شود نوشته محسوب می شود. دادگاه برای اثبات ادعای خواهان از او دلیل می‌ خواهد‌. در صورت عدم ارایه دلیل از جانب خواهان، دعوی در نهایت به نفع او خاتمه نمی یابد. در مثال فوق چنانچه خواهان سند مالکیت خود را به دادگاه تقدیم‌ کند‌ و دادگاه با توجه به سند ارایه شده حکم به نفع وی صادر می کند. در این حالت دادگاه به نوشته مذکور(سند مالکیت‌ ) در‌ مقام اثبات دعوی استناد کرده‌ است‌. ممکن است شخصی در مقام دفاع از خود به نوشته ای استناد کند در مثال فوق چنانچه متصرف که خوانده دعوی است در دفاع‌ از‌ خود و در پاسخ به‌ دعوی‌ با رایه مبایعه نامه ای ادعای خرید ملک مذکور از خواهان را بکند چنانچه صحت مبایعه نامه مذکور ثابت شود دادگاه خوانده را بعنوان خریدار و در نتیجه مالک ملک میداند‌ و حکم‌ به نفع او صادر می نماید. منظور از قابل استناد این است که دادگاه به آن نوشته اعتماد کند وآنرا مبنای صدورحکم قرار دهد. بنابراین هر نوشته ای که این‌ قابلیت‌ را داشته‌ باشد که دادگاه بدان اعتماد کند سند محسوب میشود هر چند که در هیچ دعوایی به آن‌ استناد نشده باشد.

 

انواع سند

اسناد از جهات متعددی تقسیم بندی‌ شده‌ اند‌ یکی از این تقسیم بندیها که در ماده ١٢٨٦ قانون مدنی بیان شده است تقسِیم بندی اسناد ‌‌به‌ دو دسته رسمی و غیر رسمی (عادی) است.

 

عوامل اعتبار سند در قانون ایران‌

هر‌ سند‌ رسمی را میتوان از حیث اعتبار آن به دو بخش محتویات و مندرجات تقسیم و هر یک‌ را جداگانه بررسی نمود. امّا از ابتدا باید به این نکته توجّه داشت‌ که منظور از «اعتبار‌» در‌ اینجا، میزان مقاومت سند در برابر تعرّض به اصالت و صحّت آن است. در حقیقت اصطلاح «اعتبار» در مفاهیم دیگری نیز به کار گرفته شده که توجّه نکردن به آنها، در هم‌ ریختگی مباحث را در پی خواهد داشت. سند رسمی جایگاه ویژه خود را در مباحث تضمین خواسته، دیون و مطالبات، و تردید و انکاری که نسبت به سند رسمی میشود بیشتر برجسته کرده است‌. به‌ ذکر نمونه هایی از این برجستگی جایگاه ممتاز سند رسمی اکتفا میشود.

 

و ......................

 

برای دریافت رایگان اصل مقاله در 27 صفحه فایل ورد قابل ویرایش با فونت بی-نازنین روی دکمه زیر کلیک کنید.

 

ستاره سُها (Alcor) یا ۸۰ خرس بزرگ (UMA 80) نزدیک ستاره مئزر، و یکی از هفت ستارهٔ بنات النعش در صورت فلکی خرس بزرگ (دب اکبر) است.
امروزه فاصله آن با مئزر حدود ۱۲ دقیقه قوسی است، یعنی حدود یک سوم قطر ظاهریِ ماه کامل. در عربی این دو ستاره را اسب و سوار نامیده‌اند.

این ستاره دارای قدر ظاهری حدود ۴ است که البته امروزه آسان‌تر از گذشته دیده می‌شود. دلیل اینکه این ستاره نسبت به قبل پرنورتر شده‌است، این است که یا به مرور زمان فاصله زاویه‌ای آن از مئزر بیشتر شده‌است، یا این که نور ستاره مئزر کاهش یافته‌است، و امکان دیده شدن این ستاره را آسان‌تر کرده‌است. برخی همین هفت ستاره را دُبّ اکبر می‌دانند، ولی صحیح آن است که این ستاره‌ها فقط بخشی از دب اکبر هستند، و صورت فلکی دب اکبر دارای ستاره‌های بیشتری است.

این ستاره، یک ستاره دوتایی است که شامل دو ستاره عناق (mizar) و سُها (alcor) است؛ اما در واقع این دو، هیچ ارتباطی باهم ندارند و یک دوتایی اپتیکی هستند. ستاره س‌ها به دلیل اینکه در صورت فلکی معروف خرس بزرگ قرار دارد و در عهد باستان برای سنجش عملکرد بینایی مورد استفاده قرار می‌گرفته، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

هرچند س‌ها ستاره‌ای نزدیک مئزر است و حرکت ظاهری‌شان با هم است، ولی معلوم نیست که نزدیکی آن‌ها فقط از جهت ظاهری است، یا این‌که این دو ستاره تشکیل یک ستاره دوتایی را می‌دهند. البته خود س‌ها نیز شامل دو ستاره نزدیک به هم است.

در زبان‌های اروپایی آن را علاوه بر Alcor، به نام‌های Suha (و یا Al Sahja) هم می‌نامند. برخی معتقدند دیگر اسامی انگلیسی آن (Alcor و Saidak) هم دارای ریشه عربی هستند. اولین کسی که به این ستاره در کتاب خود اشاره کرده‌است، ستاره‌شناس مسلمان ایرانی، عبدالرحمان صوفی در کتاب مشهور صورالکواکب بوده‌است.

 

ستاره‌های بنات النعش

نام بایر	نام	ترجمه نام	نام انگلیسی
آلفا خرس بزرگ (α UMa)	دُبّه (یا دبهٔ کُبری)	خرس ماده	Dubhe (یا Dubh, Dubb)
	ظَهرِ دب اکبر	پشتِ خرس بزرگ	Thahr al Dub al Akbar
بتا خرس بزرگ (β UMa)	مراق		Merak (یا Mirak)
گاما خرس بزرگ (γ UMa)	فَخْذ (یا فِخْذ یا فِخِذ)	ران [خرس]	Phecda (یا Phacd, Phegda)
دلتا خرس بزرگ (δ UMa)	مَغرِز (یا مَغرَز)	بیخ و جای رستنِ [دم خرس]	Megrez
اپسیلون خرس بزرگ (ε UMa)	اَلْیَت (یا الیَة)	دم یا گوشت و پیه‌ای که بر سرینِ [خرس] است	Alioth
	جَون	تیره رنگ؛ که یک کوتوله قهوه‌ای است
زتا خرس بزرگ (ζ UMa)	عَناق	بزغاله ماده
	مئزر (یا میزار)	چادر	Mizar (یا Mitsar)
اتا خرس بزرگ (η UMa)	قائِد	جلودار، رهبر	Alkaid (یا Elkeid) (القائد)
	قائد بنات النعش	پیشرو دختران تابوت
	بنات النعش	دختران تابوت	Benetnasch
۸۰ خرس بزرگ (80 UMA)	سُها (یا سُهیٰ)	ظاهرا از سهو و فراموشی است (به خاطر کوچکی)	Alcor یا Suha

p><!--EndFragment p><!--StartFragment

نام گذاری

سُها اسمی عربی است. اگر آن را به صورت سُهیٰ به عنوان اسمی مشتق (دارای ریشه فعلی) در نظر بگیریم، صیغه مجهول از ریشه سَهَوَ، به معنای فراموش شده است. شاید به دلیل نور کمی که داشته‌است در آسمان شب، به فراموشی سپرده شده‌است.
البته امروزه این ستاره آسان‌تر از قبل دیده می‌شود، که ممکن است به این دلیل باشد که یا نسبت به قبل پرنورتر شده‌است، یا این‌که به مرور زمان فاصله زاویه‌ای آن از عناق (مئزر) بیشتر شده‌است، یا این‌که نور ستاره عناق کاهش یافته‌است، و امکان دیده شدن این ستاره را آسان‌تر کرده‌است.

اما اگر واژه س‌ها را یک اسم جامد عربی (بدون ریشه فعلی) در نظر بگیریم، معنای فوق بر آن مترتب نمی‌شود. در تاریخ، یکی از اسامی نجمه خاتون مادر علی بن موسی الرضا، سها ذکر شده‌است.^[۱] از دیگر اسامی این بانو، تُکتَم، اَرْوی، سُکَن، خَیْزُران و مرسیه است.

سُها در ادبیات فارسی

با توجه به اینکه فرهنگ و ادب از ویژگی‌های بارز ایرانیان باستان بوده و به ستاره‌شناسی نیز علاقه‌مند بوده‌اند، در ادبیات کهن آثاری از این علاقه پدیدار است. از جمله آن‌ها ستاره سُها در شعر و ادب فارسی است:
مولوی:

این برون از آفتاب و از سهاست.

و آن درون از عکس انوار علاست.

سعدی:

در نعت او زبان فصاحت کجا رسد

خود پیش آفتاب چه پرتو دهد سها

سوزنی سمرقندی:

چنان به نور دو چشمم رسید نقصانی

که جز س‌ها ننماید مه منیر مرا

سنایی غزنوی:

آنگاه قدر او بشناسند با یقین

کآید شب و پدید شود بر فلک سها

مسعود سعد:

ظاهر آن آفتاب کز نورش

آفتاب فلک س‌ها باشد

ناصر خسرو:

معروف ناپدید س‌ها بود بر فلک

من بر زمین کنون بمثال س‌ها شدم

خاقانی:

خورشید را بر پسر مریم است جا

جای س‌ها بود به بر نعش و دخترش

صورت فلکی مادر

ستارگان بنات النعش و از جمله سها، همگی در صورت فلکی خرس بزرگ یا دب اکبر قرار دارند. این صورت فلکی شبیه به یک ملاقه یا آبگردان در آسمان شب دیده می‌شود. صورت فلکی خرس بزرگ بخاطر نزدیک بودن به منطقه قطبی و کمک گرفتن از این صورت فلکی برای یافتن ستاره قطبی (جُدَی)، باعث شده تا منجمان و رصدگران توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند و حتی عامه مردم نیز اغلب، این صورت فلکی را می‌شناسند.

این صورت فلکی که از اواخر زمستان تا پایان بهار و سپس تااواسط تابستان بهترین شرایط رصدی را داراست، دارای ستارگان شاخص و معروف بسیاری است.

فهرست ستارگان نقش آبگردان

هشت ستاره، نقش دب اکبر (آبگردان یا ملاقه) را پدیدمی‌آورند. چهار ستاره که کاسه را تشکیل می‌دهند با نام‌های دبه (ظهر دب اکبر)، مراق، فخذ و مغرز معروف اند که همه اسامی عربی‌اند. دبه به معنای خرس است و مراق به معنی گرده و فخذ و مغرز به ترتیب به معنای ران و بن دم خرس‌اند. ستاره‌هایی که دستهٔ آب گردان را تشکیل می‌دهند به نام‌های قائد، عناق، و جون موسوم‌اند و باز هم نام‌های عربی به معنای جلودار و بزغاله‌اند. در نزدیکی عناق ستاره کوچک سُها قرار دارد. اعراب این دو ستاره را اسب و سوار می‌نامیدند. روشنی ظاهری هشت ستارهٔ آب گردان با هم فرق می‌کند: دبه پر نورترین آن‌ها و مغرز کم فروغ‌ترین شان است.

مشخصات اپتیکی

ستاره س‌ها دارای قدر ظاهری حدود ۴ است. درخشندگی آن ۱۲ برابر وجرم آن ۱٫۶ برابر جرم خورشید است.
در گذشته از این دو ستاره (س‌ها و عناق) که دارای جدایی زاویه‌ای ۱۱ دقیقه‌ای (حد پایین قابل تشخیص توسط چشم انسان) هستند، برای آزمایش توان بینایی افراد استفاده می‌شده‌است.
این ستاره از رده طیفی A5V می‌باشد. فاصله آن با ستاره عناق در حدود ۳ سال نوری بوده و مهمتر اینکه دارای ارتباط گرانشی با عناق می‌باشد.
س‌ها ستاره‌ای است از رشته اصلی، که در مرحله هیدروژن سوزی بسر می‌برد.

فاصله با زمین

ستاره سها تقریباً ۸۰ سال نوری با زمین فاصله دارد.

رصد ستاره سها

برای رصد ستاره س‌ها کافیست صورت فلکی خرس بزرگ را در آسمان پیدا کنید و سپس با استفاده از یک دوربین دوچشمی نجومی یا شکاری دوتایی عناق و س‌ها را از یکدیگر تفکیک کنید.
هنگامی که خورشید غروب می‌کند در سمت شمال آسمان، هفت ستاره خرس بزرگ نمایان می‌شوند و دوتایی عناق و ستاره س‌ها درست در وسط دسته آبگردان دب اکبر قرار دارند. برای رصد هرچه بهتر این دوتایی استفاده از دوربین دو چشمی پیشنهاد می‌شود، زیرا این مقدار از جدایی زاویه‌ای به سادگی با هر دوربین دوچشمی قابل تشخیص و است. استفاده از تلسکوپ نیز می‌تواند مفید باشد، اما نباید انتظار داشته باشید مانند دیگر اجرام آسمان شب لکه‌ای مه آلود یا ستارگان انبوه مشاهده شود بلکه همان دو ستاره اصلی و شاخصی که در کنار هم می‌بینید قطعاً عناق و س‌ها هستند.
اگر آسمان منطقه‌ای که رصدمی کنید پاک و به دور ا ز آلودگی نوری بوده و چشمانی تیزبین داشته باشید، حتماً سعی کنید این دوتایی را با چشم غیر مسلح رصد کنید. اگر توانستید این دو ستاره را جدا از هم تشخیص دهید، چشمان شما از سلامت کامل برخوردار هستند.

منابع

• لغت‌نامه دهخدا، مدخل س‌ها و سهی
• نجوم به زبان ساده، مایر دگانی
• کافی نت سها
• کافی نت سها soha20.ir
• http://stars.astro.illinois.edu/sow/Alcor.htm

p><!--EndFragment

	شرکت کارگزاری بانک سپه
	شرکت کارگزاری بانک ملی
	شرکت کارگزاری بانک کشاورزی
	شرکت کارگزاری بانک مسکن
	شرکت کارگزاری بانک رفاه
	شرکت کارگزاری بانک تجارت
	شرکت کارگزاری بانک ملت
	کارگزاری فارابی - سامانه سعدی
	شرکت کارگزاری بانک صادرات
	شرکت کارگزاری بانک انصار (سپه نوین)

 

نظریه کلاسیک مدیریت

بی شک مدیریت مسئله ی بسیار مهمی در هر سازمان است. سازمان هرگز بدون مدیریت مناسب نمیتواند به هدفش برسد . مدیریت هنر انجام دادن کار ها با کمک افراد دیگر است. زنجیره ای از فرمان ، سبک مدیریت استبدادی و پیش بینی رفتار ، ویژگی های مشترک نظریه مدیریت کلاسیک است. اگرچه این نظریه ها قدیمی هستند با این حال این نظریه ها به صورت های مختلف در بیشتر نقاط جهان انجام میشود

در نظریه‌های کلاسیک بر کاربرد مطالعات علمی برای تعیین بهتر و سریع‌تر شیوه‌های تولید و کارآیی بیشتر طرحهای سازمانی و مدیریت تاکید می شد و در واقع کارگران کم و بیش مانند قطعات استاندارد شده تولید فرض می شدند که تنها انگیزه کاری آنها پول بود و انسانیت از اعضای سازمان سلب می شد زیرا کارگر بدون انگیزه و استعداد فرض می شد که می‌توانستند مانند ماشین او را از نظر علمی تحت نفوذ درآورند .3مورد از مشهور ترین تئوری های کلاسیک مدیریت (علمی ، اداری ، بوروکراتیک)

 

نظريه مديريت بوروکراسي

وقتي از اصطلاح بوروكراسي سخن مي گوييم‏، درك نادرستي از آن در ذهن تداعي مي‌شود‎؛ بيشتر ما بوروكراسي را «تشريفات زايد» از قبيل افراط در نامه نگاري و اجراي مقررات مي‌دانيم كه موجب عدم كارآيي مي شود و زود جمله «برو‏، فردا بيا» را به خاطر مي آوريم. اما نظريه پرداز اين نظريه‎؛ ماكس وبر مديريت بوروكراتيك را به گونه‌اي ديگر تعريف مي‌كند؛ به اعتقاد وبر، بوروكراسي نمايانگر «خردگرايي فعاليتهاي جمعي است كه مي‌تواند به بالاترين درجه كارآيي دست يابد.» بنابراين وي عقيده داشت كه بوروكراسي شكل ايده‌آلي براي سازماندهي است كه فعاليتهاي سازمانهاي بزرگ را به گونه اي هدايت مي كند كه بيشترين توليد يا خدمت موثر حاصل شو د.

در مدل ايده‌آل وبر، بوروكراسي ابزاري سودمند و كارآ براي اجراي خط مشي‌هاست. ولي امروزه شاهد هستيم كه در بسياري از كشورهاي در حال توسعه، قدرت اجرايي بوروكراسي مايوس كننده بوده است كه علت اصلي اين وضعيت، ظرفيت و توان كم اداري اين كشورهاست.

بر اساس رويكردي كه ماكس وبر از بوركراسي داشت، ويژگيهاي بوروكراسي عبارتند بودند از: تقسيم كار كاملاَ مشخص، ساختار قدرت غيرشخصي، وجود سلسله مراتب، توجه به قوانين و مقررات، استخدام بر مبناي شايستگي، وجود حرفه‌هاي مختلف و تمايز دقيق ميان زندگي شخصي و سازماني اعضاي سازمانها.

با توجه به نظر اين نظريه پرداز استفاده مي‌شود كه امروز مديريت بوروكراتيك داراي هفت مشخصه قوانين و مقررات، غيرشخصي بودن، تقسيم كار، ساختار سلسله مراتبي، تعهد براي كار مادام العمر، ساختار اختيار و منطقي بودن (عقلانيت) است.

نظريه هاي نئوكلاسيك

چنان كه گفتيم در نظريه‌هاي كلاسيك بر كاربرد مطالعات علمي براي تعيين بهتر و سريع‌تر شيوه‌هاي توليد و كارآيي بيشتر طرحهاي سازماني و مديريت تاكيد مي شد و در واقع كارگران كم و بيش مانند قطعات استاندارد شده توليد فرض مي شدند كه تنها انگيزه كاري آنها پول بود و انسانيت از اعضاي سازمان سلب مي شد زيرا كارگر بدون انگيزه و استعداد فرض مي شد كه مي‌توانستند مانند ماشين او را از نظر علمي تحت نفوذ درآورند. ادامه مسير مديريت بر اساس نظريه‌هاي كلاسيك عدم تحقق اهداف سازمان و پايين بودن كارآيي را به دنبال داشت به همين جهت مديران در پي چاره برآمدند و طي تحقيقات و مطالعات خود به نقش عامل انساني و تاثير رفتار موثر عوامل انساني در تحقق اهداف سازمان پي بردند .

 

نظریه مدیریت سیستمی

نظریه تفکر سیستمی از جمله رهیافت های سیستمی و اقتضایی به مدیریت محسوب می شود و مبتنی بر این تفکر است که باید سازمان را به منزله یک کل نظام یافته در نظر گرفت. بر مبنای این نظریه، از تحلیل داده ها برای حل مسائل و اتخاذ تصمیم استفاده می شود.

رهیافت سیستمی با درنظر گرفتن چهارچوبی برای تجسم عوامل و متغییرهای داخلی و خارجی سازمان در قابل یک مجموعه واحد، به شناخت ” خرده سیستم ها ” ، ” سیستم اصلی ” و ” ابر سیستم پیچیده محیط بر سازمان ” کمک می کند.

بدین ترتیب میتوان با در نظر گرفتن کارهای برنامه ریزی شده و کارهای انجام شده توسط هر خرده سیستم از سیستم کلی سازمان، برای بهبود فعالیت های سازمان در مسیر تحقق مأموریت آن اقدام کرد.به طور کلی تحلیل هر پدیده در نظریه سیستمی، با توجه به عناصر اصلی آن (داده ها،فراگرد،بازده ها) انجام می پذیرد.

سیستم مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته است که برای کسب هدف مشترک فعالیت می کنند. معمولا سیستم های بزرگ از تعدادی خرده سیستم یا اجزای کوچکتر تشکیل می شوند. بنابر این هر سازمان به منزله یک سیستم باز در نظر گرفته می شود که از تعدادی خرده سیستم تشکیل شده و ضمن فعالیت در یک فراگرد مستمر” تبدیل منابع ورودی به محصولات خروجی” با محیط خود در تعامل است.

بنابراین نگرش حفظ ارتباط با دنیای خارجی، برای سازمان اهمیتی حیاتی دارد. زیرا محیط خارجی هم منشاء تأمین منابع ورودی و هم مصرف کننده باز داده های خروجی سازمان است و ضمن ارائه بازخورد از مشتریان، به اصلاح عملیات و بازنگری در فراگرد سیستم کمک می کند و بر بهبود نتایج آن اثر می گذارد. زیرا بدون دریافت نظر مشتریان امکان ارزیابی دقیق کیفیت عملکرد سازمان کاهش می یابد.

در واقع در صورت کاهش تمایل مشتریان به استفاده از بازداده های سازمان، امکان تداوم فعالیت و بقای بلند مدت سازمان در عرصه تجارت کاهش می یابد. به این ترتیب بر مبنای نگرش ” سازمان به مثابه یک سیستم باز ” مشتریان نقش تعیین کننده ای در تداوم حیات سازمان دارند.

 

مدیریت رفتار سازمانی

مدیریت رفتار سازمانی یا Organizational Behavior را شاید بتوان یکی از کلیدی‌ترین و زیر‌بنایی‌ترین درس‌ها در دوره‌های مدیریتی دانست (دانشجویان مدیریت، معمولاً این درس را به اختصار، OB‌ می‌نامند).

درس مدیریت رفتار سازمانی با به کارگیری و استفاده از حوزه‌های متعدد علمی، می‌کوشد مجموعه‌ای از مبانی اولیه رفتارشناسی فردی و رفتارشناسی در محیط سازمانی را به ما بیاموزد.

قبل از اینکه درس مدیریت رفتار سازمانی را به شکلی جدی و حرفه‌ای مورد بحث و بررسی قرار دهیم، مطالعه‌ی چند عنوان زیر می‌تواند تصویر بهتری از این درس در اختیار ما قرار دهد:

مدیریت رفتار سازمانی یا Organizational Behavior یکی از درس‌های پایه مدیریت است که سالهاست تقریباً در کلیه دوره‌های مدیریتی در سراسر جهان، آموزش داده می‌شود.

می‌توان با اطمینان گفت که کمتر جایی می‌توانید یک طرح دوره MBA بیابید که درس رفتار سازمانی در سرفصل‌های آن پیش‌بینی نشده باشد.

رفتار سازمانی، بررسی رفتار انسانها در محیط سازمانی و بررسی رفتار سازمانها در محیط اقتصادی و اجتماعی است.

با این تعریف، قسمت عمده‌ی آنچه ما امروز، به عنوان ارزشمندترین دستاوردهای زندگی بشر می‌شناسیم و همینطور قسمت عمده‌ی آنچه امروز موجب نفرت و شرمساری نسل بشر است، به نوعی با رفتار سازمانی ما مرتبط بوده است:

از ساخته شدن دیوار چین، تا جنایات هیتلر؛ از تولید اتوموبیل تا همه جنگ‌های بزرگ بشر؛ از مذاهب تا سیستم‌های ارتباطی در جامعه.

حتی در سطح فردی هم، ریشه‌ی بخش عمده‌ای از موفقیت‌ها و شکست‌های ما را می‌توان در ساختارها و رابطه‌های سازمانی جستجو کرد.

 

 

 

منابع:

1- اصول مديريت (جلد اول)، نوشته: هرولد كونتز، سيريل اودانل، هاينز و يهريخ، ترجمه: دكتر محمدعلي طوسي، سيدامين الله علوي، دكتر علي اكبر فرهنگي، دكتر اكبر مهدويان، مركز آموزش مديريت دولتي، 1381

2- حكومتداري، مديريت و توسعه، نوشته: مارك ترنر و ديويد هيوم، ترجمه: دكتر عباس منوريان، مركز آموزش مديريت دولتي، 1379

3- مباني سازمان و مديريت، طاهره فيضي، انتشارات دانشگاه پيام نور، بهمن

4- کتاب مديريت رفتار سازماني نوشته ي دکتر علی رضائيان ، انتشارات سمت ، 1395

5- کتاب مديريت منابع انساني دکتر اسفنديار سعادت، انتشارات سمت ، 1395

6- مجله مديريت انشارات دانشگاه تهران شماره 48 سال 1384

 

تاریخچه پیدایش خلیج فارس

زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت‌های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین‌شناسی بیشتر جلگه‌های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه‌های زاگرس در زیر آب بوده‌اند.

پیشینه تاریخی خلیج فارس

نام خلیج فارس

خلیج فارس و مترادف‌های آن در سایر زبان‌ها، اصیل‌ترین نام جغرافیایی و نامی است بر جای مانده از کهن‌ترین منابع، که از سده‌های پیش از میلاد بطور مستمر در همه زبان‌ها و ادبیات جهانی استفاده شده‌است و با پارس، فارس، ایران و عجم ـ نام‌های ایران ـ و معادل‌های آن در سایر زبان‌ها گره خورده‌است.

در اسناد به جا مانده از بسیاری از تمدن‌های گذشته این گونه بیان شده که سرزمین‌های جنوب خلیج فارس که شامل قطر، شمال عمان، امارت متحده عربی، شرق عربستان و کویت می‌شده به ایران تعلق داشته‌اند و بنا بر این این خلیج فارس جزو آبهای داخلی ایران به حساب می‌آمده و به همین علت یونانیان به آن سینوس پریسیکوس گفته‌اند. سر ریچارد دالتون، سفیر سابق بریتانیا در تهران در این زمینه گفته است: «بدون هیچ تردیدی نام درست جغرافیایی آن در طول تاریخ خلیج فارس است.»

تا پیش از دهه ۶۰ قرن بیستم میلادی، تمامی کشورهای عربی از"عبارت الخلیج الفارسی" در مکاتبات رسمی خود استفاده می‌کردند. امادر سال‌های اخیر و به ویژه از دههٔ شصت میلادی به این سو،تحریف نام خلیج فارس در مکاتبات رسمی ودر برخی نشریات و بنیادهای خبرپراکنی عربی دنبال شده است.

نام خلیج فارس در اسناد، اطلس‌ها و نقشه‌های کهن

تا کنون چندین اطلس در بر دارنده نام و نقشه‌های کهن از خلیج فارس منتشر شده که نشان می‌دهد که نام خلیج فارس در همه نقشه‌های کهن بکار رفته است. در کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان، به جزئیات کامل این اطلس‌ها اشاره شده است. از کهن‌ترین این اطلس‌ها بطور نمونه می‌توان به نقشه جهان از أناکسیماندر (۶۱۰-۵۴۶ ق. م)، (Anaximander)، جغرافیدان یونانی که در کتاب Kleinere schriften، اثر (Joachim Lelewel (1836 بازسازی شده‌است، نقشه جهان هکاتئوس (۵۵۰-۴۷۶ ق. م)، (Hecataeus)، از سرشناس ترین جغرافیدانان یونانی، و به نقشه جهان بطلمیوس (۱۶۸-۹۰ م)، (Claudius Ptolemy) منجم و جغرافیدان مشهور اسکندریه و نخستین کسی که اطلسی شامل ۳۶ نقشه از نقاط مختلف جهان تهیه کرده است اشاره نمود.

 

موقعیت جغرافیایی

خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این خلیج توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است. از بین کشورهای همسایه خلیج فارس، کشور ایران بیشترین مرز آبی مشترک را با خلیج فارس دارا می‌باشد. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر می‌باشد. طول خلیج فارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریض ترین بخش خلیج فارس ۱۸۰ مایل (۲۹۰ km) می‌باشد. عمیق ترین نقطه خلیج فارس با عمق ۹۳ متر در ۱۵ کیلومتری تنب بزرگ و کم عمق ترین نقطه آن با عمقی بین ۱۰ تا ۳۰ متر در سمت غرب می‌باشد. همچنین جزایر متعددی در خلیج فارس وجود دارند.

محدوده رسمی و بین‌المللی مرزهای آبی خلیج فارس بر اساس اعلام سازمان آبنگاری بین‌المللی:[۸] محدوده شمال شرقی دریای عمان". خط Ràs Limah (25°57N) شبه جزیره عربی and Ràs al Kuh (25°48N) ساحل ایران

زمین‌شناسی منطقه

از دیدگاه زمین‌شناسی، خلیج فارس فرونشست زمین ساختی کم عمقی است که دوره ترشیری پیش در حاشیه جنوبی رشته کوه زاگرس تشکیل شده‌است. در واقع این دریا بازمانده گودال بزرگی است که از دوران گذشته زمین شناختی زیر تاثیر فشار ناشی از آتش فشان‌های فلات ایران بوده و پایداری فلات عربستان در مقابل این واکنش‌های تکتونیکی سبب ایجاد و توسعه پهنا-ژرفای آن شده‌است. شدیدترین چین خوردگی‌های دوران پلیو پلیستوسن، کرانه‌های شمالی خلیج فارس (زاگرس) را چین داده‌است. میزان این چین خوردگی‌ها که در خشکی‌های کشور ایران شدید است با شیب‌های کمتر به طرف دریا ادامه پیدا می‌کند به طوری که در دریا این شیب به ۱۰ تا ۲۰ درجه می‌رسد. محور اصلی خلیج فارس نیز یکی از پیامدهای زمین ساختی پدیده چین خوردگی زاگرس است که در دوران پلیو پلیستوسن شکل گرفته‌است. در پایان دوره پلیوسن، سطح دریا احتمالاً ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی بوده‌است. این سطح در حدود ۱۰۰،۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و به تدریج به سطح کنونی رسیده‌است که آثار آن به صورت پادگانه‌های دریایی و سخا، در کرانه‌های جنوبی خلیج فارس بر جای مانده‌است.

جاذبه های گردشگری خلیج فارس

منطقه خلیج فارس در حدود 130 جزیره بزرگ و كوچك دارد كه جزایر شمالی آن كه همگی در مالكیت و حاكمیت ایران هستند كم‌وبیش مسكونی و آباد می‌باشند در حالیكه جزایر جنوب و شمال غرب كه متعلق به كشورهای عربی‌اند غالباً مرجانی و سنگی و غیر مسكونی می‌باشند.

بزرگترین جزیره خلیج فارس «قشم» است كه 115 كیلومتر طول و بین 35-10 كیلومتر عرض دارد. پس از قشم به ترتیب جزایر بوبیان (كویت) و بحرین بزرگترین جزایر منطقه هستند. جزایری مانند هرمز، قشم، خارك، كیش، بحرین و فیلكه (كویتی) دارای سوابق دیرینه تاریخی و یا تجاری هستد. مهمترین جزایر ایران عبارتند از:

هرمز- لارك- قشم- هنگام- تنب بزرگ- تنب كوچك- ابوموسی- فرور بزرگ- فرور كوچك- سیری- كیش- هندورابی- لاوان- ام الكریم- نخیلو- خارك- خارگو- ام مسیله- دوبه- حاج صلبوخ- دارا- مینو و جزیره فارسی و ...

کیش، مرداوید خلیج فارس

بیشتر دیدنیهای كیش شگفتیهای است كه طبیعت درطی سالهای متمادی بوجود آورده وبا دست بشر تغییراتی درآنها ایجاد کرده ‌است.

یكی از شگقتیهای كیش ، سواحل آن است كه واقعا زیبا است و كمتر نقاطی در دنیا می‌توان یافت كه از لحاظ طبیعی این قدر دیدنی باشد ، عمق كم آب ، به دلیل شفافیت و زلالی آب كف دریا تا عمق چند متری قابل مشاهده است و به صورت آكواریوم طبیعی است.

سواحل ماسه‌ای ، اسكله تفریحی ، جاده كرانه كه دور تا دور جزیره كشیده شده است ، پیست دوچرخه سواری به طول حدود ‪ ۷۰كیلومتر كه تا پاسی از شب دوچرخه سواران در آن به ورزش مفرح دوچرخه سواری می‌پردازند ،ایستگاههای اجاره دوچرخه ، مجموعه ورزشی المپیك با انواع زمینهای ورزشی ، فوتبال ، تنیس ، استخر، والیبال ، بسكتبال ، شطرنج ، اسكواش ، و مجموعه ورزشی با انواع بازیهای بیلیارد و بولینگ از جمله مكانهایی است كه مسافران از آنها لذت می‌برند.

پارك ساحلی ، پارك پرندگان ، پارك آهوان كه تعداد زیادی آهو و پرندگان در فضای طببعی زندگی می‌كنند و پارك وحش كیش ، پارك دلفینها و بازیهای زیبای آنها از جمله دیدنیهای كیش است كه مسافران حاضر به چشم پوشی و ندیدن آنها نیستند.

بازارهای كیش نیز جذابیتی خاص دارند و معمولا مسافران در طول روز دراین بازارها وقت خود را صرف می‌كنند و شب هنگام در كنار ساحل به دیدن مناظر طیبعی و زیباییهای دریا و ورزشهای دریایی و دوچرخه سواری می پردازند.

در جزیره كیش هیچ توقفی وجود ندارد ، میادین وچهارراه‌ها فاقد چراغ قرمز توقف است ، به همین دلیل سیستم حمل و نقل در كیش روان و با آرامش توام است ، در حداقل زمان ممكن می‌توان از این طرف جزیره به آن طرف دیگر رفت.

خیابانها وبولوارهای كیش نیز به طرز زبیایی ساخته شده‌اند وبا نخل‌های زینتی وگلهای رنگارنگ جذابیتی خاص به این جزیره بخشیده‌اند.

قشم بزرگ ترین جزیره خلیج فارس

قشم جزیره ای است در تنگه هرمز، در ساحل جنوبی ایران در شرق خلیج فارس. نمای ظاهری جزیره بیشتر به صورت صخره ای و لم یزرع است. قشم بزرگترین جزیره ایران و همچنین بزرگترین جزیره خلیج فارس است. به دلیل طول زیاد، این جزیره در میان اعراب منطقه به نام «جزیره الطویله» و در میان فارسها به نام «جزیره دراز» معروف بوده است. قشم همچنین بندر آزاد تجاری نیز هست که این جزیره را از این لحاظ در تجارت جهانی بسیار ارزشمند کرده است.

از نظر تاریخی جزیره قشم به دوران پیش از اسلام برمی گردد. اسمهایی مانند، قشم، کشم، کیش و تنب از دوران ایلامی و چندین قرن پیش از میلاد مسیح درمنطقه باقی مانده اند. با توجه به موقعیت سیاسی جزیره قشم بارها مورد تاخت و تاز مهاجمانی از قبیل : ایلامیها، امویان و عباسیان و در قرون اخیر پرتغالیها و انگلیسیها قرار گرفته است که آثار تهاجم و غارت آنها هنوز پابرجاست. با توجه به اسناد تاریخی، جزیره قشم به دلیل اهمیت تجاری شایان اهمیت بوده است. اقتصاد قشم در دوره های دیلمیه و بویه بسیار شکوفا شد، به طوری که کشتیهای تجاری بین قشم و چین، هند و آفریقا در رفت و آمد بودند.

قلعه باستانی پرتغالیها، مسجدهای تاریخی، آرامگاههای سید مظفر و بی بی مریم، تالابها و دریاچه های متعدد و جنگلهای مانگرو (حرا)، در زمره جذابیتهای این جزیره هستند که از میان آبهای نیلگون خلیج فارس سر برآورده است. گنبدهای نمکی، غارهای خربس و محل تخمگذاری لاک پشتها در روستای شیب دراز از جمله جاذبه های توریستی جزیره هستند.

هتلهای بسیار زیبایی در جزیره وجود دارند. جنگلهای دریایی حرا که یکی از مشخصه های نواحی گرمسیری (استوایی) است، یکی از زیباترین جذابیتهای جزیره قشم به شمار می رود.

جزیره لاوان

این جزیره از شمال شرقی به بندر مقام، از شرق به جزیره شتور و از جنوب به حوزه‌ های نفتی رسالت، رشادت و سلمان محدود می‌شود. وسعت این جزیره 76 كیلومتر مربع است و پس از قشم و كیش بزرگ ‌ترین جزیره ایران در آب ‌های خلیج فارس است. فاصله این جزیره تا بندر لنگه 91 و تا بندرعباس حدود 198 مایل دریایی است. جزیره لاوان دور ترین جزیره نسبت به مركز استان هرمزگان است. آب و هوای آن گرم و مرطوب و دمای آن در تابستان به حدود پنجاه درجه سانتی ‌گراد میرسد و رطوبت هوای آن نیز بسیار زیاد است.

یكی ازشگفتی‌های این جزیره وجود كندو های عسل در كنار تأسیسات نفتی و مخازن آنها است كه عسل آنها به رنگ سبز تیره است و بوی نفت می‌دهد، اما طعم آن مشابه عسل‌های معمولی است.

اهالی جزیره در فصل معینی از سال به صید مروارید می‌پردازند و تنها كالای صادراتی جزیره، مروارید آن است. این جزیره یك بندرگاه مناسب برای صدور فرآورده‌ های نفتی و یك اسكله فلزی جهت حمل و نقل دریایی دارد.

 

جزیره هندورابی

جزیره هندورابی با 8 / 22 كیلومتر مربع مساحت، در فاصله 325 كیلومتری بندر عباس و 133 كیلومتری بندرلنگه و در حد فاصل بین دو جزیره كیش و لاوان قرار گرفته است. این جزیره سرزمینی هموار و تقریباً بدون عارضه طبیعی است. بلندترین نقطه آن بیست و نه متر و بزرگ‌ترین قطر آن هفت و نیم كیلومتر است. این جزیره از یك رشته ارتفاعات كوتاه پوشیده است و كرانه‌های آن با شیب ملایمی به دریا منتهی می‌شوند. مجاورت با دریا، اغلب موجب بالا رفتن میزان باران و رطوبت می‌شود. با این حال در تمام كرانه‌های خلیج فارس، همجواری با دریا، تأثیر چندانی بر میزان بارش این نواحی ندارد. فعالیت اقتصادی اكثر اهالی در جزیره هندورابی، صید و غواصی است.

اهمیت اقتصادی

بزرگترین عامل اهمیت خلیج فارس وجود معادن سرشار نفت و گاز در کف بستر و سواحل آن است به طوری که این منطقه را «مخزن نفت جهان» نام نهاده‌اند. خلیج فارس مسیر انتقال نفت کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان و امارات متحده عربی است، و به همین سبب، منطقه‌ای مهم و راهبردی به شمار می‌آید. در حدود ۳۰ درصد نفت جهان از منطقه خلیج فارس تامین می‌شودکه این مقدار گاهی افزایش و گاهی کاهش می‌یابد. نفت تولید شده در حوزه خلیج فارس باید از طریق این پهنه آبی و از راه تنگه هرمز به سایر نقاط جهان حمل شود. خلیج فارس از نظر ذخایر نفتی در مقایسه با سایر نقاط جهان دارای مزایای زیادی مانند سهولت استخراج، هزینه پایین تولید، مازاد ظرفیت تولید، کیفیت بالای نفت خام منطقه، سهولت حمل و نقل، توان بالای تولید چاه‌ها و امکان کشف ذخایر جدید نفتی وسیع در منطقه می‌باشد. طبق آخرین برآوردهای انجام شده حوزه خلیج فارس در حدود ۷۳۰ میلیارد بشکه ذخیره نفت اثبات شده و بیش از ۷۰ تریلیون مترمکعب گاز طبیعی را در خود جای داده‌است. همچنین بندرهای مهمی در حاشیه خلیج فارس وجود دارد که از آنها می‌توان بندرعباس، بوشهر، بندرلنگه، کیش، خرمشهر و بندر ماهشهر در ایران، و شارجه، دوبی و ابوظبی را در امارات متحده عربی و بندر بصره و فاو در عراق را نام برد.

اهمیت نظامی-راهبردی

از منظر نظامی، وجود پایگاه‌های نظامی متعدد اعم از دریایی، هوایی و زمینی در منطقه خلیج فارس که عمدتاً متعلق به کشورهای آمریکا و انگلستان هستند و هم چنین حضور ناوهای جنگی کشورهای غربی به ویژه آمریکا در آب‌های خلیج فارس، اهمیت نظامی و راهبردی خلیج فارس را نمایان می‌سازد. جنگ نفت‌کش‌ها که در جریان جنگ ایران و عراق رخ داد یکی از عوامل حضور نظامی کشورهای غربی به ویژه آمریکا در خلیج فارس شد. اهمیت نظامی-راهبردی خلیج فارس به طور ویژه در جریان جنگ ایران و عراق، جنگ خلیج فارس و جنگ عراق آشکار شد.

چرا خلیج فارس از دیرباز مورد توجّه کشورهای قدرتمند بوده و آن ها همواره در پی نفوذ به این منطقه هستند ؟

زیرا خلیج فارس دارای منابع سرشار نفت و گاز است ، همچنین همه روزه نفت کش های عظیمی از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز نفت کشورهای نفت خیز را به سایر کشورهای جهان انتقال می دهند.

کشتی های تجاری نیز از این مسیر برای انتقال کالاهایشان استفاده می کنند ، از اینر و کشورهای قدرتمند همواره در پی نفوذ به این منطقه پر ارزش هستند.

خلیج فارس ،این منطقه ژئوپولیتیکی ایرانی -عربی ،به دلیل حساسیت جغرافیایی و در برداشتن ذخایر عظیم نفت و گاز ، همواره توجه کشورهای مجاور و همچنین جهان را به خود معطوف داشته است . منطقه خلیج فارس به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک خود یکی از مناطق بسیار مهم و حساس جهان از قرن گذشته محسوب می شود. انرژی و امنیت دو موضوع کلیدی و استراتژیک در این منطقه می باشد. ترتیبات امنیتی در خلیج فارس از دیرباز مورد توجه بازیگران بین المللی و منطقه ای قرار داشته است . از آنجا که جمهوری اسلامی ایران یکی از مهمترین بازیگران در عرصه امنیت خلیج فارس محسوب می شود، هر برنامه ای که در این زمینه طراحی و تدوین شود برای ایران اهمیت ویژه ای دارد

خلیج فارس در طول تاریخ با نام سرزمین ایران توصیف می شده است . آثار باستانی برجای مانده از شهرهای ساحلی خلیج فارس همانند بوشهر، خارک ، سیراف و بند طاهری حکایت از وجود یک تمدن ۶۰۰۰ ساله در سواحل خلیج فارس می کند. آثار مکتوب و نوشتاری برجای مانده حدود کمتر از۳۰۰۰سال قدمت دارند بنابر این از بسیاری از مسایل و حوادث دوره تمدن ایلامیها ، مادها، آشوریها، دراویدیان و پیشدادیان و تاقبل از حکومت پارسها اطلاع دقیق و روشنی وجود ندارد و این دوره از زندگی ساکنان منطقه هنوز در پرده ای از ابهام وجود دارد. تنها در دوره امپراتوری قدرتمند و پهناور پارس است که خلیج فارس شهرت بین المللی می یابد.

پیشینه تاریخی دریای پارس

خلیج فارس به لحاظ موقعیت استراتژیک و منابع طبیعی سرشار آن ، ازدوران گذشته تا به امروز مورد توجه دولتها و ملتها بوده و بسیاری از سلاطین و پادشاهان از همان زمانهای کهن به موقعیت اقتصادی آن نظر داشته اند که از آن جمله ، حمایت پادشاهان پارت از گسترش بازرگانی دراین منطقه بوده است .

پارتها دو راه تجاری را تحت کنترل داشتند که یکی از آن دو ، راه تجاریی بوده که از کنار فرات و از آسیای صغیر و سوریه و بین النهرین شمالی به سمت خلیج فارس گسترده بوده است .

داریوش پادشاه هخامنشی ، برای گسترش بازرگانی در ایران دستور دادکانال سوئزایجاد شود تا کشتی های بازرگانی بتوانند از دریای پارس واز دریای سرخ به مصر و مدیترانه راه یابند .

در سنگ نبشته ای به جای مانده از آن دوره آمده است: « داریوش شاه گوید : من پارسی ام و از پارس، مصر را فتح و امر کردم این کانال رابکنند و از "پی رو" (رودنیل) که در مصر جاری است تا دریایی از پارس به آن می روند. این کانال کنده شد و چنانکه امر کردم کشتی ها روانه شدند؛ چنانکه اراده من بود »

همچنانکه در تاریخ نقل شده است ؛اشکانیان بازرگانی را گسترش دادند و با رومیان رقابت شدیدی می کردند و دریای فارس رابه شکل یک راه ترانزیت درآوردند.

این پیشرفت در دوران ساسانی ادامه یافت و بندر سیراف مرکز بازرگانی بزرگی شد و حتی در اسناد تاریخی چین از سده چهارم تا دوازدهم میلادی، همه جا نام پارس، فارس، پارسوا وایران به صورت گسترده دیده می شود و این نشانگروجود روابط تجاری است.

پس از فتح ایران به دست مسلمانان، بازهم ایرانیان در دریانوردی از دیگر دولتها جلوتربودند و اعراب ترتیبات تجارت دریایی با هند و چین و ... را حفظ کردند.

درطول تاریخ ایران نیز استعمارگرانی سودجو دیده می شوند که برای بدست آوردن موقعیت بالای خلیج فارس، همواره در کشمکش بودند. نمونه بارز، آن در عصر صفوی بود که عثمانیها تاخت و تاز به خلیج فارس را شروع کرده بودند و هرروز بر نیروی دریایی و تقویت آن می افزودند و پرتغالی ها از طرف دیگر در حدود سده ۱۶ میلادی براین منطقه تسلط کامل داشتند و با عثمانیها درگیربودند تا آن که سرانجام در سال ۱۵۸۷ م شاه عباس به کمک انگلیسی ها پرتغالی ها را عقب راندند و در عوض پای انگلیسیها به این منطقه کاملاً باز شد و هلندیها در سال ۱۰۳۳ هـ با به دست گرفتن تنگه هرمز، سهمی از بازرگانی ایران را تصاحب کردند . این امر باعث کشمکش با انگلیسیها شد. چندی نگذشت که در سال ۱۰۷۵هـ شرکت فرانسوی هند خاوری تاسیس و رقیب دیگری افزوده شد. البته، باید یادآورشد در زمان حکومت افشاریان نادرشاه توانست نیروی دریایی در خلیج فارس ایجاد کند و چندفروند کشتی از انگلیس وهلندیها بخرد.

در دوره قاجار بیش از هر زمان دیگر خلیج فارس مورد تاخت وتاز کشورهای استعماری قرار گرفت ؛ بویژه انگلیس که خود رافرمانروای خلیج فارس می دانست و بی تدبیری شاهان قاجار میدان را برای انگلیس ، فرانسه و روسیه هموار ساخت . امیر کبیر برای تشکیل نیروی دریایی ایران در خلیج فارس و دریای مازندران بسیارتلاش نمود، اما با کارشکنیهای رقبا، به موفقیت نرسید .

حضوربیگانگان درایران و کسب منافع تا پایان جنگ جهانی دوم ، ادامه داشت تا اینکه بار دیگر ایران بر خلیج فارس چیره شد و با تقویت نیروی دریایی خود، اداره خلیج فارس را بدست گرفت . پس از انقلاب دسیسه های امریکا باعث نزاع در منطقه شد که در شکل جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و اعمال فشارهای نظامی وسیاسی آمریکا ومتحدانش کاملاً آشکارگردید. امروزه نیز آمریکا و انگلیس با تحریک کشورهای حاشیه خلیج همیشه فارس، بخصوص امارات متحده عربی، درصدد ایجاد ناامنی در منطقه بوده و باترفند «خلیج عربی» ، سعی در راه اندازی جنگ روانی و به دنبال آن فشارهای سیاسی علیه ایران دارد. البته به این موارد باید افزود که مرتجعین و واپس گرایان داخلی چون احمدی نژاد وقتی به زیر پرچم خلیج می نشیند باید تو خود بخوانی حدیث مفصل . . . .

پرونده عمل ناپسند تغییر نام خلیج فارس که در واقع توهین به هویت و تمدن یک ملت است و سودجویی و منفعت طلبی بیگانگان را درپی دارد به سال ۱۹۳۷م/ ۱۳۱۶ هـ ش ، تشکیل شده و هم اینک در وزارت امور خارجه انگلیس موجود است.

براساس این پرونده جعلی اولین کسی که آشارا واژه "خلیج فارس" را جعل نمود و "خلیج عربی" رابه جای آن بکاربرد، کارگزار انگلیسی در خلیج فارس به نام « لرد بلگریو» است که که در کتاب خود می نویسد :« خلیج فارس که تازیان اینک آن را خلیج عربی گویند...» وی تلاش نمود این واژه ساختگی رادربین کشورهای منطقه خلیج فارس بویژه اعراب، رواج دهد.

موقعیت خلیج فارس

دریای پارس (به زبان فارسی و به عربی الخلیج الفارسی) در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد . دریای پارس امروزی بخش کوچکی از گستره آبی پهناوری است که در روزگاران قدیم دریای پارس نامیده می­شد زیرا در گذشته دریای پترس تمامی دریای مکران (عمان ) و بخشی از اقیانوس هند را تا حدود رود سند در بر می­گرفته است.

دریای پارس امروزه به آبراهی تلقی می شود که در امتداد دریای مکران (عمان) قرار گرفته و با کشورهای باستانی ایران و کشورهای عربی عربستان ، کویت ، قطر ، امارات ، بحرین ، عمان و عراق مرز آبی مشترک دارد . از آنجایی که از یک سوی ایران بیشترین مرز مشترک آبی را در دریای پارس دارد و از سوی دیگر در تشکیل تمدن باستانی این منطقه نقش اصلی را ایفا کرده است و همچنین در طول تاریخ کنترل و فرامانروایی دریای پارس نزد ایرانیان بوده است ، از این روی ایران به عنوان میراث دار اصلی این منطقه محسوب می شود و بارزترین مشخصه آن نیز نام این پهنه آبی است که به نام ایرانیان در طول سه هزار سال گذشته ثبت شده است . متاسفانه کشورهای حوزه جنوبی دریای پارس مانند (بحرین،قطر،کویت،امارات متحده عربی...) اکثرا قراردادی ، کوچک و جدید التاسیس هستند و مرزهای کشورشان بوسیله اراده و خواست کشورهای استعماری جهان تقسیم بندی شده است که حتی توان دفاع از خود را نیز ندارند. هیچ پژوهشگری در کتابهای تاریخی خاورمیانه نامی از کشورهایی مانند قطر – امارات – کویت و... نمیتواند پیدا کند . تنها از بحرین در کتابهای تاریخی چند بار نام برده شده است که آنهم به دلیل این می باشد که بحرین بخشی از سرزمین ایران و تمدن کهن بوده است و مردمانش فارسی و عربی زبان می بوده اند و طی چند دهه گذشته به خواست استعمار انگلستان از ایران تجزیه شده است . از این جهت کنترل و نقش کلیدی این دریای بزرگ و استراتژیک از گذشته در اختیار ملت و دولت ایران قرار داشته و در آینده نیز بدون شک خواهد بود .

دریای پارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای مکران (عمان) به اقیانوس هند راه دارد و از غرب به رودخانه اروندرود در خوزستان ایران که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات در عراق و الحاق رود کارون در ایران به آن است ختم می شود. طول دریای پارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جانب مغرب حدود ۸۰۵ کیلومتر است .

 

 

آب و هوا , عمق , طول و عرض جغرافیایی دریای پارس

دریای پارس به عنوان گرمترین پهنه آبی دنیا شناخته شده است و از نظر آب وهوایی شرایط خشک و نیمه استوایی دارد، عریض ترین بخش آن ۱۸۰ مایل است و عمیق ترین نقطه آن ۹۳ متر در ۱۵ کیلومتری تنب بزرگ ، و کم عمق ترین بخش آن در غرب بین ۱۰تا ۳۰ متر است . عمق کم دریای پارس باعث شده است که خشکی مرتب بدرون دریا پیشروی نماید . در عین شوری زیاد آب، ۲۰۰ چشمه آب شیرین در کف و ۲۵ چشمه کاملاً شیرین در سواحل این دریا جریان دارد که همگی از کوههای زاگرس یا پارس ایران سرچشمه می گیرند، اروند، کارون، دیاله، زاب، جراحی، مند، دالکی و میناب بزرگترین و پر آب ترین رودهایی هستند که به دریای پارس می ریزند.

گرمای هوا گاهی در تابستان ۵۰ درجه و برودت آن در زمستان تا ۳ درجه گزارش شده است. بنادر کیش، بندرعباس،خرمشهر، دبی، شارجه، ابوظبی، کویت، بحرین، دوحه ، و بصره، دریای پارس را به قطب اقتصادی و توریستی جهان تبدیل کرده است. دریای پارس از نظر ژیوپلتیک، استراتژیک، انرژی و همچنین تاریخ و تمدن، یک پهنه آبی مهم و منحصر به فرد در کل جهان محسوب می شود. به طوریکه چشم طمع کشورهای سودجوی جهان که فاقد پشتوانه فرهنگی و تمدنی هستند و با قدرت نامشروع خود بر بسیاری کشورهای جهان و بخصوص عربی منطقه خاورمیانه حکرمانی میکنند همیشه به این نقظه معطوف بوده است . کشفیات باستان شناسی سالهای اخیر در دو طرف سواحل شمالی و جنوبی دریای پارس ثابت می کند که این پهنه آبی یکی از مهمترین و شاید اولین مرکز سکونت انسانها است و گهواره و مرکز تبادل تمدنهای زیادی مانند ایلامی، سومری، آکدی، آشوری، بابلی، مادی، پارسی، یونانی، اسلامی و... بوده است . به طور نمونه منطقه جیرفت در شهر کرمان ایران به قدمتی بالغ بر شش هزار سال شهرنشینی و تمدن مکتوب شهرت جهانی دارد که دریای پارس پل ارتباطی این شهر محسوب میشده است.

دریای پارس امروزه با وسعتی در حدود ۲۳۷۴۷۳ کیلومتر مربع (اندازه گیری شده توسط مدیریت هیدروگرافی سازمان جغرافیایی ایران، سال ۱۳۸۶) پس از خلیج مکزیکو و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان محسوب می شود.

دریای پارس با توجه به آنکه به اقیانوس هند راه دارد و به دریای مکران نیز متصل است با اینحال از کم عمق ترین دریاها (که ۹۳ متر بیشترین عمق آن میباشد) محسوب می شود و در ردیف دریاهای بالتیک و خلیج هودسن قرار دارد . این در حالی که عمق دریای مکران در برخی نقاط به ۳۰۰۰ متر نیز می رسد و عمق دریای سرخ هم از ۱۰۰۰ بیشتر است . میانگین ژرفای دریای پارس ۳۰ متر است. این پهنه آبی قدیمی ترین دریایی است که بشر آن را می شناخته است بر پایه نقشه های تکتونیک دریای پارس جزء کانونهای زلزله خیز ایران است دانشنامه بریتانیکا در این خصوص نوشته است " آخرین حرکتی که دریای پارس در معرض آن قرار داشته و دارد عبارت است از بالا آمدن تدریجی است زلزله در دریای پارس و گاهی بسیار شدید است.

 

 

مـوقـعـیت نظامی خلیج فارس

مـنـظـور از مـوقـعـیت نظامی ، بیان اهمیّت نظامی منطقه خلیج فارس و استراتژیک بودن آن ، با ملاحظه و بررسی (پایگاههای نظامی قدرتهای خارجی در منطقه) ، (حضورمستقیم ناوگانهای کـشـورهـای بـزرگ در خـلیج فارس) ، (خرید تسلیحات انبوه کشورها حوزه خلیج فارس) و (نیروی نظامی کشورهای همجوار خلیج فارس) می باشد.

در مـنـطقه خلیج فارس ، پایگاههای متعدّدی وجود دارد که متعلّق به قدرتهای بزرگ است و این کـشـورهـا با استفاده از تجهیزاتی که در این پایگاهها دارند، براحتی می توانند به هر نقطه ای کـه بـخـواهـنـد لشگرکشی کنند. حسّاسیّت این منطقه ، همواره ابرقدرتهارا بر آن داشته تا کـوشـشـهای خود را جهت حضور مستقیم در منطقه ، شدّت بخشند. سابقه حضور فیزیکی و نظامی کـشـورهـای قـدرتـمـنـد بـه گـذشـتـه هـای دور مـانـنـد حـضـور نـظـامـی کـشـورهـایـی چـون پـرتـغـال ، هـلنـد، فـرانـسـه ، انگلستان و آمریکا برمی گردد. سیاستهای غلط حاکمان منطقه و دعـوت از قـدرتـهـای بـزرگ بـرای حـضـور نـظامی باعث شده که ناوگانها عظیم و پیشرفته کشورهای قدرتمند در این منطقه حضور داشته باشند.

بـودجـه هـای کـلانی که سالیانه صرف خرید تسلیحات عظیم و پیشرفته می شود، با اهداد گـونـاگـونـی در ایـن مـنـطـقـه صورت می پذیرد. خریدهای هنگفتی که کشورهای عربی منطقه بـویـژه عـربـسـتـان داشـته اند، این منطقه را تبدیل به یک انبار بزرگ تسلیحاتی کرده است . وجـود تـنـگـه هـرمـز در ایـن مـنـطـقـه بـه عنوانشاهراهی حیاتی که بیشتر سوخت مصرفی جهان صنعتی از آنجا تاءمین می شود و همچنین وجود جزیره ها و مناطق استراتژیک دیگر بر اهمیت نظامی خلیج فارس افزوده است .

علاوه برعامل مهم نفت که در سراسر قرن گذشته ، خلیج فارس را به صورت مهمّترین منطقه سـوق الجـیـشی و استراتژیکی غرب و شرق درآمدخیزش جدیداسلامی و رشداسلام انقلابی که کانون آن ایران است غربیها را نسبت به این منطقه حساس کرده است .

اقتصاد خلیج فارس

اهمیّت اقتصادی

خـلیـج فـارس در طـول قـرون اخـیـر، از نـظـر اسـتـراتـژیـکـی و مـسـائل مـنـطـقـه ای و بـیـن المـللی از اهـمـیـّت ویـژه ای بـرخوردار شده و بیشترین اهمیّت آن به مسائل اقتصادی اقتصادی برمی گردد.

وجود منابع عظیم نفت و گاز در خلیج فارس و کشورهای همجوار آن ، علّت واقعی اهمیّت اقتصادی ایـن مـنـطـقه می باشد. کشورهای عربی جنوب خلیج فارس به تنهایی بیش از نیمی از ذخایر نفت شناخته شده جهان را دار می باشند و ده درصد دیگر در امتداد کشور ایران وجود دارد.

مـوقـعـیـّت تـجاری مناسب این منطقه ، باعث اهمیّت آن به عنوان مرکز تجاری یا راه ارتباطی بین شرق و غرب شده است .

بـازار مـنـطـقـه خـلیـج فـارس ، هـمـچنان ارزش خود را به عنوان بازار فروش خدمات و کالاهای مـثـرفـی و سـرمـایـه ای و یـا بـازار سـرمـایـه حـفـظ کـرده و نـقـش بـسـیـار حـسـّاسـی را در تـعـادل تراز پرداختهای خارجی کشورهای جهان (بخصوص کشورهای صنعتی غرب و ژاپن به عهده دارد.

اهـمـیـّت دیـگـر خـلیـج فـارس به وجود منابع غنیّ معدنی و غذایی این منطقه و کشورهای حاشیه خـلیـج فـارس مـربـوط می شود. در این منطقه انواع و اقسام ماهیهای خوراکی و تزئینی و همچنین منابع معدنی مانند آهن ، خاک سرخ ،گوگرد، سرب و ... فراوان یافت می شود.

منابع نفتی

اهمیّت و ارزش اصلی خلیج فارس به خاطر وجود منابع سرشار نفت در این منطقه است ، که روز به روز بر اهمیّت این منطقه می افزاید.

مـنابع نفتی سرشاری در کف خلیج فارس به علّت ادامه طبقات نفت خیز زاگرس به سمت جنوب وجود دارد که قسمت زیادی از آن در حال حاضر مورد بهره برداری قرار گرفته است .

نفت حوزه خلیج فارس دارای مزیّتهای زیر می باشد:

الف) فـراوانـی مـنـابـع (حـدود شـصـت و چـهـار درصـد کل ذخایر شناخته شده نفت جهان در کشورهای حوزه خلیج فارس قرار دارد).

ب) سهولت استخراج .

ج) هزینه پایین تولید.

د) مازاد ظرفیّت تولید.

ه ـ) سهولت حمل و نقل .

و) تـوان بـالای تـولیـد چـاهـهـا (اسـتـخـراج نـفـت از هـر حـلقـه چـاه نـفـت در حـوزه خلیج فارس حدود۰۰۰/۲۵۰تن در سال می تواند باشد، در حالی که رقم تولید در مورد آمریکا فقط هزار تن در سال است) .(۹۰)

ز) امکان کشف ذخایر جدید وسیع در این منطقه در مقایسه با سایر مناطق جهان .

مـنـابـع نـفـتی کشورهایی چون کویت ، ایران ، عراق ، عربستان سعودی ، قطر وابوظبی که از بـزرگـتـریـن تـولیـد کـنـنـدگـان نـفـت جـهـان مـی بـاشـنـد، در سواحل این خلیج قرار دارد.

ذخـایـر نـفـت فـلات قـارّه خـلیـج فـارس درحدود شصت میلیارد بشکه است وامارات ، شـارجـه و دوبی تمام و قطر نصفی از تولیدات نفتی خود را از مناطق فلات قارّه به دست می آورند.

منابع گاز

کـشورهای واقع درکرانه خلیج فارس علاوه بر تولید نفت ، مقدار زیادی گاز نیز تولید می کنند که بیشتر آن به صورت (گاز همراه) می باشد.

گـاز طـبـیـعـی از منابع است که به علّت فراوانی ذخایر، براهمیّت خلیج فارس افزوده است . کـشـورهـای خـلیـج فـارس در سـال ۱۹۸۵، ۵/۲۷ درصـد کـل ذخـایر جهانی گاز را دارا بوده و ایران با ذخیره فراوان ، در راءس کشورهای خلیج فارس قرار دارد.

مقداری از گازهای تولید شده برای تولید نیروی برق ، تصفیه مواد سوختی ، تصفیه آب ، تـولیـد کـود و تـزریـق مـجـدد داخـل مـخـازن و چـاهـهـای نـفـت مـورد اسـتـفاده قرار می گیرد، ولی حداقل ۳۴کل گازهای تولید شده بیهوده می سوزد و از بین می رود.

ذخـایـر گـاز طـبـیـعـی کـشـورهـای حـوزه خـلیـج فـارس در سال ۱۹۸۷

ایران/ عراق/ کویت/ قطر/عربستان

۷۴۴۴۰۱۲۰۵۱۰۰۰۱۴۰۰۰/۴۱۳۵

تولید گاز طبیعی کشورهای حوزه خلیج فارس ۱۹۸۶

(میلیارد متر مکعب)

بحرین ایران عراق کویت عمان قطرعربستان امارات ۱۵۱۱۷۷۱۷۰۷۰۲۱۱۷۴۳۳۶۱۶۸

صنایع پتروشیمی

صـنـعـت پـتـروشـمـی ، امـروزه نـقش عمده ای در پیشرفت اقتصاد و توسعه صنایع ملتهای جهان دارد.۱۴ مـحـصـولات صـنـعـتـی در کـشـورهـای پـیـشـرفـتـه از صـنـایع پتروشیمی به دست می آید.

آهـنـگ رشـد ایـن صـعـنـت نـسـبـت به صنایع دیگر بیشتر بوده ، بطوری که رشد آن در تولید کـالاهـای مـصـرفـی مـانـنـد الیـاف مـصـنوعی ، پلاستیک و لاستیک مصنوعی در سالهای اخیر بی سابقه است .

صـنـایـع پـتـروشـیـمـی در کـشورهای خلیج فارس نیز از اهمیت زیادی برخوردار است . .بطور مـثال کارخانه ای برای تولید اوره و اسید سولفوریک در نزدیکی چاههای نفت عربستان ایجاد شـده کـه به صورت اقتصادی به تولید مشغول بوده و سالانه ۳۳۰۰۰۰تن اوره ، صد هزار تن اسید سولفوریک در نزدیکی چاههای نفت عربستان ایجاد شده که به صورت اقتصادی به تـولید مشغول بوده و سالانه ۳۳۰۰۰۰ تن اوره ، صدهزار تن اسید سولفوریک و بیست هزار تن ملانین تولید می کند.

مـجـتـمـع پـتـروشـیـمی (خلیج فارس) نیز با ظرفیّت روزانه یک هزار تن آمونیاک و هزار تن مـتـانـول از سـال ۱۹۸۵ در بـحـریـن شـروع بـه کـار کـرده است . این مجتمع متعلق به صنایع پـتـروشـیـمـی خـلیـج فـارس مـی بـاشـد که سال ۱۹۸۰ توسّط کشورهای عربستان سعودی ، بحرین و کویت بطور مشترک در بحرین تشکیل شد.

اوّلیـن کـارخـانـه کـود شـیـمـیـایـی بـرای تـولیـد آمـونـیـاک و سـولفـات در سـال ۱۹۶۶ بـا ظـرفیّت ۵۵۰ تن در روز در کویت مورد بهره برداری قرار گرفت وهم اکنون ظرفیّت تولید آن به ۹۵۰ تن در روز افزایش یافته است .

پس از انقلاب اسلامی و پایان جنگ ، صنایع پتروشیمی در ایران مورد توجه قرار گرفته و پـیـشـترفتهای خوبی در راه تولید آن به دست آمده است . این صنایع بطور عمده در کناه خلیج فـارس مـانـنـد صـنـایـع پـتـروشـیـمـی آبـادان ، خـارک و شـیراز استقرار یافته است . صنایع پتروشیمی اراک نیز که یکی از بزرگترین مجتمع های پتروشیمی ایران می باشد، بتازگی راه اندازی شده است .

مـجـتـمـع شیمیایی رازی (بندر امام ) تولید کننده کودهای شیمیایی ازُته ، فسفاته و گـوگـر بـوده و شـرکـت سهمای پتروشیمی ایران ـ نیپون به تولید مواد نرم کننده پلاستیک مشغول است . کارخانه پولیکا(کرج) تولید کننده لوله های خشک پی وی سی ، اتصالات لوله و تـرکـیـبـات نـرم مـورد نیاز کابل سازی و مجتمع پتروشیمی آبادان دارای خط تولاید پی وی سی و مجتمع شیراز دارای خط تولید کود شیمیای ، کربنات و بی کربنات دوسود می باشد.

تجارت

مـدارک مـربـوط به تاریخ دریانوردی در آبهای جهان نشان می دهد که خلیج فارس از زمانهای قـدیـم مود توجه اقوام و ملّتهای مختلف بوده ، همواره به عنوان یکی از با ارزشترین آبراههای تجارتی جهان از آن استفاده شده است

ایـن اهـمـیـت هـر چـنـد در طـول زمان متفاوت بوده ، ولی در واقع ، از محدوده معینی خارج نشده است . مـهـمـّتـری اهمیت خلیج فارس موقعیت جغرافیایی خاص آن است که از نظر نظامی و تجارتی در طول تاریخ مورد توجه دولتها بوده است .

اهـمـیـت دیـگـر خـلیـج فـارس بـه ارزشـهای اقتصادی آن برمی گردد. وجود منابع غنی معدنی و غذاییی در آبها و کشورهای حاشیه آن به این منطقه اهمیّت بسیار بخشیده است .

بـنـدرهـای خـلیـج فـارس و دریـای عـمـّان ، قـرنـهـای مـتـمادی دارای اهمیّت و اعتباری ویژه ای در بازرگانی دریایی و مبادلات تجاری دنیا قدیم بوده ، هم اکنون نیز بعضی از آنها، اهمیّت خود را حـفـظ کـرد و نقش مهمّی را در حمل و نقل دریایی خلیج فارس ایفا می کنند. مجتمع بندری شهید رجـایـی ایـران ، یـکـی از این بندرهای مهم می باشد. این مجتمع عظیم بندری در بیست کیلومتری غـرب بندر عباس ، در دامنه کوههای ( کشار) و (گچین) قرار گرفته است و از نظر موقعیّت دریایی در دهانه وردی خلیج فارس واقع شده است . از دیگر بندرهای مهم ایران در منطقه خلیج فارس بندرهای امام خمینی ، خارک ، آبادان ، خرمشهر، بوشهر و چاه بهار را می توان نام برد.

بـنـدرهـای مـهـم کـشورهای دیگر خلیج فارس عبارت از: بصره ، ام اقصر و فاو(عراق) ، راشد، زایـد، مـجـتـمـع بـنـدری راءس الخـیمه و جَبَل عَلی (امارات متحده عربی) ، دوحه ام سعید(قطر)، ظهران ، (عربسان سعودی) و کویت و میناء احمدی (کویت) .

افـزایـش قـیمت نفت از سال ۱۹۷۳ به بعد، قدرت مالی کشورهای تولید کننده نفت را بالا برد کـه بـه دنـبـال آن ، غـربـیـهـا کـوشیدند، کشورهای منطقه خلیج را به مصرف کنندگان خوبی برای کالاهای ساخته شده کشورهای صنعتی تبدیل کنند. از آن وقت بودکه منطقه خلیج فارس ، مـحـلّی مـنـاسب برای گردش دلارهای نفتی و تجارت کالاهای صنعتی و سرمایه ای شد. در بخش سرمایه گذاری صنعتی ، ایجاد کارخانه های مونتاژ که خود عاملی برای وابستگی به واردات بود به اجرا درآمد.

سـهـم شـاغـلیـن در تـجـارت نـسـبـت بـه کـل جـمـعـیـّت در بـعـضـی از کـشورهای خلیج فارس در سـال ۱۹۸۰ بـدین شکل بوده است : امارات متحده عربی ، ۲۱ درصد کویت ۱۹ دصد و عربستان سعودی ۱۶.۵ درصد شاغلین در بخش تجارت فعالیت داشته اند.

منابع غذایی

نـعـمـتـهـا و گـنـجـهـای فراوانی در خلیج فارس نهفته است ؛ چنانچه بیش از ۱۵۰ نوع ماهی در دل آبـهـای مـنـطـقـه یـافـت می شود که هر کدام ازز آنها طعم و لطافت خاص خود را دارد. آبزیان خلیج فارس از نظر زندگی و شرایط محیط، وضع خاصی دارند، زیرا آبزیان خلیج فارس بـه اسـتثنای یکی دو نوع از آنها وارد آب شیرین اروند رود، بهمن شیر و کارون می شوند. همه در آب شـور زنـدگـی کـرده و در هـمـان جـا تـخـم ریـزی و تـولیـد مثل می کند. آشنایی با شرایط محیط و زندگی ماهیها، کمک فراوانی به صید آنها به عنوان یک منبع تغذیه می نماید.

..........

جهت دیدن ادامه مطلب و همچنین دانلود رایگان فایل ورد قابل ویرایش همین مقاله روی لینک زیر کلیک کنید.

مدیریت

مدیریت فرایند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می‌گیرد.

تعریف

تاکنون، تعاریف متعددی برای مدیریت ارائه شده است. برخی از مهم‌ترین تعاریفی که ارائه شده، به قرار زیر است:

هنر انجام امور با و به‌وسیله دیگران

فرایندی که طی آن تصمیم‌گیری در سازمان‌ها صورت می‌پذیرد

انجام وظایف برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و کنترل

علم و هنر هماهنگی کوشش‌ها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف سازمانی

بازی کردن نقش رهبر، منبع اطلاعاتی، تصمیم‌گیرنده و رابط برای اعضای سازمان

مدیریت از دید کارکردی شامل وظایفی همچون برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، سازماندهی، نوآوری، هماهنگی، ارتباطات، رهبری، انگیزش و کنترل می‌گردد. این نوع تعاریف از مدیریت اگر چه با کمی و کاستی یا فزونی‌هایی در واژه‌های بیان‌کنندهٔ وظایف روبروست، اما به نظر روان‌تر از تعاریفی است که می‌کوشند مدیریت را محصور به یک ویژگی خاص نمایند یا ارزش فلسفی خاصی به مفهوم بیفزایند. بااین‌حال، تعاریف متعدد از مدیریت با توجه به کارکردهای آن از سوی محققانی چون فایول یا گیولیک دارای تفاوت‌هایی است که به‌سادگی نمی‌توان از آن‌ها گذر کرد. آنچه واضح است علم مدیریت هنوز نتوانسته است تعریف خود را مدیریت کند.

تعریف ذیل، مفاهیم کلیدی مدیریت را دربردارد:

مدیریت یک فرایند است.

مفهوم نهفتهٔ مدیریت، هدایت تشکیلات انسانی است.

مدیریت مؤثر، تصمیم‌های مناسبی می‌گیرد و به نتایج مطلوبی دست می‌یابد.

مدیریت کارا به تخصیص و مصرف مدبرانه می‌گویند.

مدیریت بر فعالیت‌های هدفدار تمرکز دارد.

مدیریت عبارتست از عملی که به‌صورت آگاهانه و مستمر انجام می‌شود و به سازمان شکل می‌دهد.

وظایف مدیریت

هنری فایول، صنعتگر فرانسوی، چنین اظهار داشت که همه مدیران، پنج وظیفه یا کار، انجام می دهند: برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و کنترل. امروزه، این کارها را به صورت چهار وظیفه:

برنامه‌ریزی

سازماندهی

رهبری

هماهنگی

کنترل

بیان می کنند.

پیتر دراکر، وظیفه مدیران را بازاریابی و نوآوری می‌داند. در عین حال، متون جدیدتر عمده وظایف مدیران را برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری، استخدام و کنترل می‌دانند. برخی از منابع، استخدام را از فهرست فوق حذف کرده‌اند و برخی نیز هماهنگی را جایگزین آن نموده‌اند.

مدیریت از دید کارکردی شامل وظایفی همچون برنامه ریزی، تصمیم گیری، سازماندهی، نوآوری، هماهنگی، ارتباطات، رهبری، انگیزش و کنترل می‌گردد.

برنامه‌ریزی

برنامه‌ریزی یا طرح‌ریزی یعنی اندیشیدن از پیش. متخصصین از زوایای متعدد برای برنامه‌ریزی تعاریف متعددی ارائه کرده‌اند که برخی از آنها از این قرار است:

تعیین هدف، یافتن و ساختن راه وصول به آن،

تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه کارهایی باید انجام گیرد،

تجسم و طراحی وضعیت مطلوب در آینده و یافتن و ساختن راه‌ها و وسایلی که رسیدن به آن را فراهم کند،

طراحی عملیاتی که شیئی یا موضوعی را بر مبنای شیوه‌ای که از پیش تعریف شده، تغییر بدهد.

در گزینش و تعیین هدف، مدیر باید امکان‌پذیر بودن و قابل قبول بودن آنها را از نظر مدیران و کارکنان، مورد توجه قرار دهد.

سازماندهی

سازماندهی فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد و گروه‌های کاری و هماهنگی میان آنان، به منظور کسب اهداف صورت می‌گیرد.

در رابطه با سازماندهی، مدیر باید هم ساختار سازمان را متناسب با اهداف و منابع سازمان ایجاد نماید(طراحی سازمان) و هم به دنبال فراهم نمودن افراد مناسب برای ساختار تعیین شده (تأمین منابع) باشد.

انگیزش

رهبری سازمان

رهبری یا هدایت یعنی تلاش مدیر برای ایجاد انگیزه و رغبت در زیردستان جهت دست یافتن به اهداف سازمان.

ارزیابی

کنترل، تلاش منظمی است در جهت رسیدن به اهداف استاندارد، طراحی سیستم بازخورد اطلاعات، مقایسهٔ اجزای واقعی با استانداردهای از پیش تعیین شده و سرانجام تعیین انحرافات احتمالی و سنجش ارزش آنها بر روند اجرایی که در بر گیرندهٔ حداکثر کارایی است.

سیر اندیشه‌های مدیریتی

تمامی مسائل مدیریتی مطرح از ابتدای تاریخ بشر تا سال ۱۸۸۰ در این قسمت طبقه‌بندی می‌شود. مسائلی نظیر سیستم‌های اداری و مدیریتی سومری‌ها، مصری‌ها، ایرانیان باستان و مواردی نظیر ساخت اهرام ثلاثه مصر و ساخت دیوار چین در این حوزه طبقه‌بندی می‌شود.

مکتب کلاسیک

این نظریه‌ها از سال ۱۸۸۰ تا ۱۹۲۰ شروع شدند و به ۳ دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند:

مکتب مدیریت علمی فردریک تیلور

مکتب مدیریت اداری (اصول‌گرایان) هنری فایول

نظریهٔ بروکراسی آرمانی ماکس وبر

محوریت بحث نظریه‌های مدیریت کلاسیک دستیابی به حداکثر کارایی در سازمان است. کلاسیک‌ها به سازمان رسمی توجه داشتند و وجود سازمان غیررسمی را مضر می‌دانستند. دیدگاه‌های کلاسیک شامل نگرشی صرفاً مکانیکی به سازمان و افراد بوده است. کلاسیک‌ها انسان را همردیف با سایر عناصر تولید می‌دانستند و برایش هویت مستقل قائل نبودند.

مکتب نئوکلاسیک (روابط انسانی)

در سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۵۰، در حالی که غرب رکود اقتصادی را تجربه می‌کرد، برخی از دانشمندان علوم اجتماعی به رهبری التون مایو مطالعاتی را دربارهٔ چگونگی واکنش کارکنان به میزان تولید در صورت تغییر شرایط کاری، طراحی شغل و محرک‌های مدیری آغاز کردند. بخش اعظم این مطالعات در یکی از واحدهای شرکت وسترن الکتریک در شهر هاثورن صورت گرفت که بعدها به مطالعات هاثورن مشهور شد.[۱۱] نئوکلاسیک‌ها بر جنبه‌های انسانی مدیریت تأکید می‌کردند. طرفداران این روش معتقد بودند که مدیریت باید توجه خود را بر افراد متمرکز کند؛ به بیان دیگر متغیرهای اجتماعی را مؤثرتر از متغیرهای فیزیکی می‌دانستند. عمده فعالیت‌هایی که در این دوره انجام شد، به دو دستهٔ زیر تقسیم می‌شود:

مطالعات هاثورن

نگرش رفتاری (مدیریت) که بر این مبنا استوار بود که مدیرانی که روابط انسانی خوبی در محیط کار برقرار می‌کنند، می‌توانند به بهره‌وری دست یابند. به علاوه، جنبش روابط انسانی مرحله‌ای را ایجاد کرد که تکامل یافتهٔ آن امروز به‌عنوان رشتهٔ رفتار سازمانی، یعنی مطالعهٔ افراد و گروه‌ها در سازمان مطرح است.

مکتب سیستمهای اجتماعی

نگرش سیستمی، که تقریباً از دهه ۱۹۵۰ (میلادی) در مدیریت مرسوم شد. طرفداران این نظریه معتقدند نگرش سیستمی بهترین طریق برای وحدت بخشیدن به مفاهیم و نظریه‌های مدیریت و دستیابی به نظریه‌ای جامع است. مکتب سیستم‌های اجتماعی باعث شد که مطالعهٔ مسائل سازمان‌ها به صورت چند بعدی شود و نیز باعث پیدایش و تکامل تئوری سیستم‌ها شد.

مکتب اقتضایی

مکتب اقتضایی (رهیافت اقتضایی)(۱۹۶۰ تاکنون) این مکتب با عناوین دیگری چون موقعیت‌گرایی، محیط‌گرایی و شرایط‌گرایی آمده است. این مکتب که بیشتر طرز فکری دربارهٔ سازمان، مدیریت و پدیده‌هاست، به این موضوع اشاره دارد که در شرایط گوناگون و بسته به اقتضائات زمانی، مکانی و موقعیتی است که می‌توان دربارهٔ موضوعی اظهار نظر کرد. به عبارتی، در حالیکه اندیشمندان مکاتب کلاسیک و نئوکلاسیک به اصول جهانشمول و همیشگی باور داشتند و راهکارهای ارائه‌شده توسط خودشان را برای همهٔ شرایط مناسب می‌دانستند، در مکتب اقتضائی چیزی به نام بهترین وجود ندارد. بلکه این اقتضائات است که نشان می‌دهد در «آن مورد خاص» چه چیز بهترین است. برای مثال، در حالیکه در بعضی از شرایط مدیریت مکانیکی برای سازمان راهگشا و مفید است، ممکن است با تغییر شرایط به سبک دیگری از مدیریت (مدیریت ارگانیک) احتیاج باشد.

مکتب نوگرایی

در مطالعات مدیریت امروز بسیاری از نظریه‌ها از ترکیب تئوری‌های کلاسیک‌ها و نئوکلاسیک‌ها شکل گرفته است. پیروان جدید جنبش مدیریت علمی بر تصمیم‌گیری‌های علمی، به کارگیری رایانه و ابزارهای تصمیم‌گیری تأکید دارند. گروه نظریه‌پردازان امروزی روابط انسانی، از بهبود و بازسازی سازمان صحبت می‌کنند و جای اصول‌گرایان را کسانی گرفته‌اند که معتقدند قبل از آنکه بتوان به اصولی پایبند شد لازم است مدیران زیادی را به طور عملی مورد مطالعه قرار داد.[۱۴] نظریات این دوره را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

نگرش کمی مدیریت، که هدفش کاربرد روش علمی برای حل مسائل فنی در سطح وسیع است. مدیریت کمی سه شاخهٔ اصلی دارد: علم مدیریت یا تحقیق در عملیات، مدیریت عملیاتی و سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت

نگرش اقتضایی. اساس این نگرش که به آن نگرش موقعیتی نیز گفته می‌شود بر این استوار است که یک الگوی مدیریت برای همهٔ موقعیت‌ها به‌عنوان بهترین راه وجود ندارد. وظیفهٔ مدیر این است که تعیین کند چه روشی، در چه موقعیت خاصی، تحت چه شرایط ویژه‌ای و در چه زمان بخصوصی بهترین زمینه را برای نیل به اهداف مدیریت فراهم می‌کند.

جنبش جدید روابط انسانی. در طول بیست سال گذشته نظریه‌های دیگری در مدیریت معاصر با نگرش روابط انسانی پدید آمده است که از این قبیل نظریه‌ها می‌توان به نظریه زد اشاره کرد.

سطوح مدیریت

مدیریت در سازمان‌های بزرگ معمولاً از سه سطح برخوردار است:

مدیریت عملیاتی (سرپرستی)

مدیریت میانی

مدیریت عالی

مدیریت عملیاتی

برنامه عملیاتی نوعی برنامهٔ تفصیلی و کوتاه‌مدت است که موجب مراجعه کمتر زیردستان به مدیران جهت کسب تکلیف و همچنین کم کردن مراجعهٔ مدیران به کارکنان جهت نظارت بر عملکرد آنان می‌باشد. مدیران رده عملیاتی بیشتر وقتشان را با زیردستان، مقداری از آن را با همکاران و اندک زمانی را با مافوق‌ها یا خارج از سازمان می‌گذرانند.

مدیریت میانی

مدیران میانی به طور مستقیم به مدیران رده بالا گزارش می‌دهند. کارشان مدیریت بر سرپرستان است و نقش حلقه واسط را میان مدیریت عالی و مدیران عملیاتی به عهده دارند. بیشتر وقت مدیران میانی به تحلیل داده‌ها، آماده کردن اطلاعات برای تصمیم گیری، تبدیل تصمیم‌های مدیریت به پروژه‌های معین برای سرپرستان و جهت دادن به نتایج کار مدیران عملیاتی اختصاص می‌یابد. مدیران میانی برنامه ریزی‌های میان مدت نموده و برای اظهارنظر مدیریت عالی، برنامه‌های جامع و بلندمدت آماده می‌نمایند.

مدیریت عالی

استراتژی‌ها و خطمشی‌های سازمانی توسط رئیس سازمان، مدیر کل و معاونین تدوین می‌گردند.[۱۹] مدیری که در نقش‌های عملیاتی و میانی بوده می‌تواند به مدیریت عالی راه یابد. بخش اعظم کار مدیران عالی از نظر پویایی و مشغله نظیر کار مدیران عملیاتی می‌باشد.[۲۰] تصمیمات استراتژیک، جامع و بلندمدت دراین سطح انجام می‌گیرد.

شاخه‌های مدیریت

مدیریت دولتی

مدیریت صنعتی

مدیریت بازرگانی

مدیریت شهری

مدیریت استراتژیک

مدیریت تحول

مدیریت منابع انسانی

مدیریت ریسک

مدیریت بحران

مدیریت آموزشی

مدیریت کارآفرینی

مدیریت بازاریابی

مدیریت مالی

مدیریت پروژه و مدیریت برنامه

مدیریت هتلداری و جهانگردی

مدیریت گمرکی

مدیریت کیفیت

مدیریت تکنولوژی

پژوهش عملیاتی (علم مدیریت)

مدیریت ورزشی

نظریه نقشهای مدیریتی

جدیدترین نظریه مدیریت نظریه نقشهای مدیری است اساس این نظریه این است که آنچه را مدیر انجام میدهد باید ملاحظه نمود و بر پایه چنین ملاحظاتی فعالیتها یا نقشهای مدیری را معین کرد . آدیزس (adizes ) با مطالعه مدیریت برای اداره موثرهر سازمان چهارنقش « مدیر تولید ـ اجرای ـ ابداعی و ترکیبی » را لازم میداند هر یک از این نقشهای مدیری با یکی از خرده سیستم و یک سیستم اجتماعی ارتباط دارد . زیرا هر نوع سازمانی خواه بازرگانی،صنعتی یا اداری یک سیستم اجتماعی است و بیشتر خرده سیستم های اجتماعی مرکب از خرده سیستم های به هم پیوسته زیادی هستند . که شامل خرده سیستم های انسانی ، اجتماعی ، اداری ، ساختاری ، اطلاعاتی ، تصمیم گیری و تکنولوژی اقتصادی است . ادریزس این چنین استدلال می کند که به طور کامل هر چهار نقش را ایفا کنند و هیچ گونه سبک مدیری غلط نداشته باشند اندکند زیرا چنین مدیری باید تکنسینی عالی ، رئیس ،مبتکر و نیز ترکیب کننده باشد. هر مدیری با توجه به نوع کار سطح سازمان و شرایط محیطی به درجاتی از مهارتها ی مدیری نیاز دارد . مدیریت به شکل یک هرم است که در پایین ان عالی ،در وسط میانی ، در بالا عملیاتی ؛مدیران عملیاتی ،این مدیران سرشان بسیارشلوغ است و مراجعه مکرر افراد موجب انقطاع کارشان می شود . و اغلب مجبورند برای نظارت در رفت وامد باشند و برای پرسنل خود ماموریتهای کاری خاص تعیین کنند وبا برنامه عملیاتی تفصیلی کوتاه مدت طرح ریزی کنند.

مدیران میانی؛ انها به طور مستقیم به مدیریت رده بالا گزارش میدهند کارشان مدیریت بر سرپرستا ن است و نقش حلقه واسطی را میان مدیریت عالی و مدیران عملیاتی به عهده دارند بیشتر وقتها به تحلیل دادهها ،اماده کردن اطلاعات برای تصمیم گیری تبدیل تصمیمهای مدیریت عالی به پروژههای معیین برای سرپرستان و جهت دادن به نتایج کار مدیران عملیاتی است . مدیریت عالی ؛ مدیری که در نقشهای عملیاتی و میانی موفق بوده و عملکرد کلی واحدهای عمده را ارزیابی می کنند و درباره موضوعات و مسائل کلی با مدیران سطح پایین به تبادل نظر می نشینند و بیشتر وقتشان را با همکاران یا افراد خارج از سازمان واندک زمانی را با افراد زیردست می گذرانند .

هرمدیری باید خلاقیت داشته باشد خلاقیت یعنی به کارگیری توانایهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید تداوم حیات سازمانها به باسازی انها بستگی دارد؛ باسازی سازمانها از طریق هماهنگ کردن اهداف یاـ وضعیت روز و اصلاح و بهبود روشهای حصول این اهداف انجام می شود .

ماکسیم گورکی می گوید :اگر کار تفریح باشد زندگی لذتبخش است و اگر وظیفه باشد زندگی بردگی است .

خلاقیت مدیران

هر مدیری باید خلاقیت داشته باشد خلاقیت یعنی به کارگیری توانای های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید . تداوم حیات سازمان ها به باسازی آنها بستگی دارد باسازی سازمان ها از طریق هماهنگ کردن اهداف با وضعیت روز و اصلاح و بهبود روش های حصول این اهداف انجام می شود .

چه کسی خلاقیت و نوآوری می کند ؟

هر انسان مدیر یا غیرمدیری از استعداد خلاقیت برخوردار است بنابرین نباید خلاقیت فقط در انحصار مدیران خاصی باشد زیراآنچه که محکمتر از وجود استعداد خلاقیت است جلوگیری از عوامل بازدارنده ظهور آن است که در صورت آزاد سازی ذهن از پیش فرض ها و الگو های زنجیرهای ذهنی در مدت کوتاهی توان خلاقیت و به کارگیری فکر های نو در عمل را می توان دو برابر افزایش داد.

مدیریت موفق و مؤثر

مدیریت موفق و مؤثر عبارت است ؛ از کسب اهداف سازمانی یا چیزی بیش از آن . « ویلیام جمیز» با تحقیقی که درباره انگیزش انجام داد ، به این نتیجه رسید که کارکنان ساعتی ، تقریباً با میزان کاری در حدود20الی 30 درصد توانایی یشان می توانستند شغل خود را حفظ کنند و اخراج نشوند؛ این تحقیق همچنین نشان داد که اگر کارکنان، انگیزش بیشتری داشته باشند تفریباً با 80 الی 90 درصد توانای خود، کارمی کنند . مدیری که بتواند حداقل کار مورد قبول را با استفاده از امکانات مدیری مانند : توبیخ ، کسر حقوق و .... فراهم سازد ؛ مدیر موفق نامیده می شود ولی مدیر مؤثر کسی است که بتواند 80الی 90درصد توانای های افراد را به کار گیرد .

چگونه می توان مدیرموفق ومؤثری بود ؟

برای موفق و مؤثر بودن ، توانای های ذاتی و اکتسابی معینی لازم است . مدیر مؤثر نیاز به توانای های فنی ، انسانی ادراکی ، طراحی و حل مسائل دارد . یک مدیر موفق ، نگرش و انگیزه های معینی دارد. پاداش های سازمانی (اضافه حقوق ، ارتقاء و ...) و جو سازمانی بر انگیزه و انگیزش وی اثر دارد . یکی دیگر از موفقیت ، رویدادهای پیش بینی نشده وامدادهای غیبی است ؛ زیرا همیشه توانای های افراد نیست که برای ایشان موفقیت می اورد . بررسی میزان موفقیت و مؤثر بودن هر مدیر بر اساس دیدگاه و معیارهای سازمانی صورت می گیرد .

برنامه ریزی

هنگامی که آدمی در مسیر رشد عقلانی خود به ضرورت برنامه ریزی در زندگی خویش پی برد، آن را در نظام های اجتماعی به عنوان ابزاری در خدمت مدیریت و رهبری ، مورد توجه قرار داد و امروز می بینیم که ساختار وجودی سازمان ها پیچیده گشته اند ، که بدون برنامه ریزی های دقیق نمی توانند به حیات خود تداوم بخشند.

تعریف برنامه ریزی

برای دست یافتن به هدف مورد نظر ، باید قبل از تلاش فیزیکی یا اقدام به انجام کار، تلاش ذهنی یا برنامه ریزی کافی صورت بگیرد.« برنامه ریزی شالودۀ مدیریت را تشکیل می دهد ».

فلسفۀ و ضرورت برنامه ریزی

فلسفۀبرنامه ریزی به عنوان یک نگرش و راه زندگی که متضمن تعهد به عمل بر مبنای اندیشه ، تفکر و عزم راسخ به برنامه ریزی منظم و مداوم می باشد ، بخش انفلاک ناپذیر مدیریت است؛ فرد و سازمان برای رسیدن به اهداف خویش نیاز به برنامه ریزی دارند ، بنابراین ضرورت برنامه ریزی ، برای رسیدن به جز ئیترین اهداف یک واقعیت انکار ناپذیر است . نیاز به برنامه ریزی از این واقعیت نشأت گرفته است .« همۀ نهادها در محیطی متحول فعالیت می کنند».

سازماندهی

انسان ذاتاً کنجکاو است با حواس پنجگانۀ خود به جستجو در دنیای اطرافش پرذاخته تلاش می کند تا مشاهداتش را در قالب های منسجم نظم بخشد . انسان امروزی نه تنها نیمی از روزش را به همکاری در تلاش های گروهی می گذراند بلکه نیم دیگر را به تماشای تلویزیون ، خواندن روزنامه و کتاب یا به مجامع عمومی برای سرگرمی سپری می کنند که همگی حاصل تلاش گروهی انسانها در واحدهای سازمانی است . نظریه پردازان سازمان از حوزه های گوناگون نظیر : مدیریت ، روانشناسی ، جامعه شناسی ، علوم سیاسی، اقتصاد، مردم شناسی، مهندسی ، مدیریت بیمارستانی و ... پدید آمده اند و هر یک چیزی براین موضوع افزوده اند .

تعریف سازماندهی

سازماندهی ، فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد وگروه های کاری و هماهنگی میان آنان ، به منظور کسب اهداف صورت می گیرد .

انواع مختلف سازماندهی

روش های بسیار متفاوتی برای دسته بندی سازمان ها هست ؛ سازمان رسمی و سازمان غیر رسمی

سازمان رسمی وغیر رسمی :سازمان رسمی را مسؤلین به طور قانونی بنیانگذاری و تصویب می کنند و در آن تعداد مشاغل ، حدود وظایف و اختیارات و چگونگی انجام آن مشخص می شود . ساختارهای رسمی در واقع تخیلی هستند زیرا سازمان آن گونه که پیش بینی عمل نمی کند ؛ اما سازمان های غیررسمی بیانگر حالت واقعی است، یعنی چگونگی عمل سازمان را به طور واقعی نشان می دهد . بعد از انکه ساختار رسمی ایجاد می شود ، سازمان غیر به طور طبعیی در چارچوب آن پدیدار میگردد؛ سازمان غیر رسمی حاصل تعامل اجتماعی مداوم است و ساختار رسمی تعدیل ، تحکیم یا گسترش می دهد .

تعریف سازمان رسمی

در سازمان رسمی ، مدیر روابط سازمانی را به طور مکتوب و به کمک نمودار با دقت هر چه بیشتر برای کارکنان تشریح می کند . تغیرات بعدی در صورت لزوم می تواند به طور رسمی یا غیر رسمی انجام شود .

تعریف سازمان غیر رسمی

دراین سازمان ، مدیر روابط سازمانی را به طور شفاهی برای کارکنان توضیح می دهد و این روابط را بر حسب نیاز تغییر می دهد .

برنامه ریزی فرایندی است که به موجب آن شما آینده خود را دائماً می سازید « روجرفریتز»

نقش قاطعیت در مدیریت

قاطعیت یکی از جنبه های قابل اصلاح ارتباط میان افراد است. این مهارت می تواند افراد را در برخورد با همکاران مافوق و زیردست بسیار یاری دهد.

به اعتقاد لازاروس قاطعیت دارای چهار مؤلفه است.

اول، رد تقاضا

دوم، جلب محبت دیگران و مطرح کردن درخواستهای خود،

سوم، ابراز احساسات مثبت و منفی

چهارم، شروع، ادامه و خاتمه گفتگوها .

به اعتقاد کیت دیویس قاطعیت فرایند بیان احساسات، درخواست تغییرات، دادن و دریافت کردن بازخـــور صادقانه است.

لنج و جاکوبسکی معتقدند قاطعیت عبارت است از گرفتن حق خود و ابراز افکار، احساسات و اعتقادات خویش به نحوی مناسب، مستقیم و صادقانه به صورتی که حقوق دیگران زیرپا گذاشته نشود . قاطعیت با درک و پذیرش اینکه هر فردی حق انتخاب و کنترل زندگی خود را دارد آغاز می شود.

قاطعیت به معنای بهره کشی از دیگران نیست، بلکه به معنای محافظت از خود و منابع خود است .هر تعریفی که از قاطعیت موردقبول قرار گیرد باید در آن بر رعایت و احترام به حقوق خود و دیگران تاکید و بین گرفتن حقوق خود و پایمال کردن حقوق دیگران تمایز قایل شد.

کارکردها

مهارت قاطعیت به فراخور موقعیت چند هدف را برآورده می سازد. به طور کلی استفاده ماهرانه از قاطعیت به فرد کمک می کند که:

جلو پایمال شدن حقوق خود را بگیرد

تقاضاهای نامعقول دیگران را رد کند

بتواند از دیگران درخواستهای معقولی داشته باشد

با مخالفتهای نامعقول دیگران، برخورد درست و موثری بکند.

حقوق دیگران را به رسمیت بشناسد

رفتار دیگران در برابر خود را تغییر دهد

از رفتارهای پرخاشگرانه غیرضروری خودداری کند

در هر موردی موضع خود را با اعتماد به نفس و آزادانه مطرح سازد.

زمینه فرهنگی قاطعیت

زمینه فرهنگی بر قاطعیت تاثیر می گذارد. به طور مثال، فرهنگهایی که اعتقادات مذهبی شدیدی دارند، گاهی قاطعیت را به عنوان یک روش معتبر رد می کنند، و فروتنی، تقدیرگرایی، عدم صراحت، رعایت شعائر و... را رواج می دهند. آموزش قاطعیت برای این افراد، بی معنا و مشکل آفرین است. همچنین در برخی از فرهنگها احترام و اطاعت از بزرگسالان واجب است و هرگونه قاطعیت کوچکتـــــرها را در برابر بزرگسالان تقبیح می کنند. برخی از فرهنگها قاطعیت را رفتاری »مردانه« دانسته و از زنان انتظار تسلیم و خدمتگذاری دارند.

طبقه بندی رفتار افراد

به طور کلی می توان افراد (رفتار افراد) را به سه دسته کلی تقسیم کرد.

دسته اول : افراد به تحقیر دیگران می پردازند، حقوق دیگران را نادیده می گیرند، دیگران را می رنجانند و فقط به اهداف خود توجه دارند، این افراد را افراد پرخاشگر می نامند. پرخاشگری ممکن است هدفهای فرد را برآورده سازد، اما اسباب مرارت دیگران را فراهم می کند.

دسته دوم: افراد کمرو هستند که فاقد قاطعیت هستند، نمی توانند احساسات خود را نشان دهند، احساس رنجش دارنــــــد و حق انتخاب خود را به دیگران می دهند. افراد کمرو بندرت به هدفهای خود می رسند.

دسته سوم : افراد قاطع، افرادی هستند که با صداقت احساسات خود را بیان می کنند، اغلب به هدف می رسند، حتی اگر به هدف نرسند احساس خوبی دارند زیرا رفتار مناسبی داشته اند. به جهت اهمیت این سه دسته رفتار هریک در زیــــر مفصل تر موردبررسی قرار می گیرد.

افراد پرخاشگر: پرخاشگری یعنی تهدید دیگران و نادیده گرفتن حقوق آنها (WEISS, 1996, P.120) . مردم افراد پرخاشگر را افرادی ناسازگار، زورگو، سلطه گر و غیرخویشتندار می دانند. (GORDON, 1993, P.295) . اگرچه این افراد با نهیب زدن و ترساندن دیگران می توانند حرف خود را بـــه کرسی بنشانند، اما باعث می شوند تا دیگران از آنها بیزار و گریزان شوند.

افراد پرخاشگر همواره به دنبال برنده شدن هستند، حتی اگر این برنده شدن به بهای ضرر رساندن به دیگران باشد. این افراد معتقدند که همیشه حق با آنان است و دیگران هیچ حقی ندارنـــد و آنچه خود می گویند، نسبت به گفته های دیگران از اهمیت بیشتری برخوردار است، و نقش و کمکشان در مقایسه با نقش و کمکی که دیگران ارائه می دهند، با ارزش تر است. این افراد تلاش می کنند با بلند حرف زدن، قطع کردن صحبت دیگران، قلدری، استفاده ازکنایه، و یا با استفاده از گفته های تهدیدآمیز و نگاههای خصمانه بر دیگران غلبه کنند. افزون بر این، اطمینان اغراق آمیزی نسبت به خود دارند. کلمه »من« را با تـــاکید به کار می برند، دیگران را در گفته های خود نادیده می گیرند، بسیار زود برافروخته می شوند و به شدت از دیگران انتقاد می کنند و دراغلب اوقات موضعی صریح دارند، همیشه پیشنهادات و خواسته هایشان را طوری مطرح می کنند که گویا درحال دستور دادن هستند.

هدف افراد پرخاشگر، برنده شدن بدون رعایت حقوق دیگران است. به طورکلی می توان علائم رفتاری افراد پرخاشگر را بدین صورت بیان کرد:

فریاد کشیدن

درها را به هم کوفتــــــن

ناسزاگفتن

اخم کردن

تمسخر کــردن

چشم غره رفتن

انگشت خود را سوی دیگران نشانه رفتن

پوزخند زدن

تکان دادن مشتها

صحبت دیگران را قطع کـــردن

تحقیر دیگران در حضور جمع

همه تقصیرات را به گردن دیگران انداختن.

مدیریت افراد پرخاشگر: این افراد خود را مصمم نشان می دهند اما درواقع این راهی است برای مخفی ساختن فقدان اعتماد به نفس شان. منطق این افــــــــراد آن است که باید برای آنچه می خواهند بجنگند و به هر قیمتی شده از خود دفاع کنند. وظیفه مدیریت در مواجهه با این افراد آن است که به آنان تفهیم کند ضرورتی ندارد همواره وضع تدافعی اتخاذ کنند، زیرا همه مترصد این نیستند که آنان را زمین بزنند. و اینکه می توانند بدون سرزنش دیگران هم به خواسته های خود برسند. مدیران برای کمک به این افراد لازم است:

به آنان گوش سپارند و در هنگام بحث نگاهشان کنند

روی مواردی تاکید کنند که با آنان توافق دارند

به طور تلویحی نشان دهند که می شود در پایان همه پیروز باشند

به خاطر مشارکتشان از آنان تشکر کنند.

افراد کم رو: افراد کم رو (SUBMISSIVE PEOPLE) نقطه مقابل افراد پرخاشگر هستند. تمایل عمده آنان پرهیزاز برخورد، حتی به بهای تضییع حق ‌شان است(WEISS, 1996, P.120) . اگرچه پرهیز از برخورد، در اغلب اوقات مطلوب است، اما همواره نمی توان از آن اجتناب ورزید. افراد کم رو نه تنها در دفاع از حق خود طفره می روند، بلکه از قراردادن خود در موقعیتهایی که باید باشند نیز پرهیز می کنند. این افراد معتقدند دیگران »حق« دارند اما خودشان »محق نیستند.

سخن خود را بسیار آهسته شروع می کنند. به دیگران اجازه می دهند تا سخنانشان را قطع کنند و در مقابل انتقاد، مضطرب می شوند و با اندک تهدیدی برخلاق میل خود عمل می کنند. (GILLEN, 1994, P.11) کمرویی یعنی درنظر نگرفتن خود و اتخاذ سبک انفعالی به نحوی که دیگران افکار، احساسات و حقوق ما را به راحتی نادیده بگیرند. افرادی مرددند که این سبک »خاضعانه را دارند.

علایم رفتارهای افراد کم رو را می توان به این صورت فهرست کرد:

عدم تمایل به ابراز عقیده

خود را دست کم گرفتن

موافقت با انجام کارهایی که تمایلی به انجام آن ندارند

با خود زیرلب حرف زدن

پرحرفی کردن

گریه کردن

پشت سر دیگران گله و شکایت کردن

برقرار نکردن تماس چشمی

با خود و اشیای دوروبر بازی کردن

مدیریت افراد کمرو

مدیریت در برخورد با افراد کمرو لازم است در وهله اول به آنان تفهیم نماید که واجد ارزشهای چندی هستند. چنین افرادی همیشه از بحث و گفتگو طفره می روند و از پذیرش مسئولیت شانه خالی می کنند، درنتیجه همواره دیدگاه دیگران نسبت به آنان نامطلوب است و همین موضوع به تثبیت و تداوم رفتار انفعالی و غیرقاطعانه آنان کمک می کند. مدیران برای تغییر دادن این افراد باید:

هنگامی که صحبت می کنند هشیارانه به آنان گوش بسپارند و نگاهشان کنند؛

مشارکت آنان در بحث ولواندک را ارج نهند؛

مسئولیت انجام کاری را به آنان واگذار کنند؛

آنان را تشویق کنند که به هنگام نیاز کمک بخواهند.

افراد قاطع

آنان نسبت به احقاق حق خود توانایی و تمــــایل بیشتری دارند، اما به گونه ای عمل می کنند که دیگران نیز به حق خود برسند. این افـراد برخلاف افراد کم رو، از تعارض فرار نمی کنند. اما با افراد پرخاشگر نیز شباهتی ندارند(ANDERSON, EL.AL, 1994, P.154). برخورد این افراد نسبت به تعارض منصفانه است. حالات و حرکات غیرکلامی (BODY LNGUAGE) آنان درحین سخن گفتن، ناشی از اعتماد به نفس و توأم با آرامش است. مدیران قاطع صریح اند و بی آنکه از موضوع موردنظر شانه خالی کنند، با صـداقت بر روی آن توافق کرده و یا آن را رد می کنند.

ارتباط چشمی آنان با افراد، بسیار خوب است. و آهنگ صدایشان بیش از آنکه سبب تضعیف گفته هایشان شود، موجب تقویت آنهاست(GILLEN, 1994, P.12) . افراد قاطع به دنبال ملاحظه حقوق دیگران و درعین حال گرفتن حق خود هستند. هدف افراد قاطع رعایت عدالت برای تمامی طرفهای درگیر است.

علایم رفتارهای افراد قاطع به شرح زیر است:

واکنش نشان دادن به لحنی دوستانه، اما قاطع؛

برقراری تماس چشمی حاکی از اطمینان خاطر بدون خیره شدن؛

ابراز احساسات و عقاید خود؛

بهادادن به خود و نرنجاندن دیگران؛

داشتن ژستهای مثبت و راحت؛

توانایی و قاطعیت تصمیم گیری؛

به شیوه ای رسا و شمرده حرف می زنند؛

زمان قاطعیت

عدم قاطعیت لااقل در سه موقعیت بهتر از قاطعیت است.

اول: وقتی احساس کنید طرف مقابل در مخمصه افتاده است. مثلاً وقتی در رستوران شلوغی هستید و می دانید که پیشخدمت این رستـــــوران تازه کار است، می توانید بعضی از ضعفهای او را نادیده بگیرید (او به کسی که بعد از شما آمده زودتر رسیدگی می کند). در این حالت نباید قاطعیت نشان داد، زیرا او قصد پایمال کردن حق شما را نداشته است. نشان دادن قـــــاطعیت، استرس او را بی جهت می افزاید. در این حالت ممکن است به مشکلاتی که میان شما و او وجود دارد موقتاً بی اعتنایی کنید.

دوم: هنگام تعامل با شخص بسیار حساس. هرگاه احساس می کنید قاطعیت شما موجب گریه کردن یا حمله شخص به شما می شود، بهتر است قاطعیت نشان ندهید، بخصوص اگر این »اولین و آخرین برخورد« شما با وی باشد.

ســـوم: هنگامی که متوجه اشتباه خود شده اید. برای مثال پس از ارتکاب به تخلفات رانندگی، بهتر است در برابر مامور پلیس قاطعیت نشــان ندهید. در این وضعیت معذرت خواهی بهترین راه حل است. به جای اینکه درصدد اصلاح یا توجیه عمل خود برآیید، با کمال خونسردی به اشتباه خود اعتراف کنید. باید در نظر داشت که همیشه عدم قاطعیت مناسب نیست. معمولاً عدم قاطعیت مستمر، ناگهان به پرخاشگری مبدل می شود و فرد احساس می کند دیگر طاقت ندارد مورد سوءاستفاده قرار گیرد و دیگران او را نادیده بگیرند. بنابراین، بهتر است از همان ابتدای تعامل اجتماعی قاطعیت نشان دهید.

چهارم: هنگامی که با افراد سلطه جو و اصلاح نشدنی مواجه هستید. گاهی با افرادی مواجه هستید که کنار آمدن با آنها دشوار است. کمترین مقدار قاطعیت در برابر این اشخاص در هر زمان و مکان، واکنشهای منفی آنان را درپی دارد. برخی از افراد به قدری رفتارشان ناخوشایند است که ارزش برخورد کردن با آنها وجود ندارد و گاه سودی که عاید می شود در مقـــــایسه با ارزش ناراحتی که از آن ناشی می شود، بسیار کمتر است.

خلاقیت و نوآوری در مدیریت

حل مشکل مهارتی است که برای هر فرد در هر جنبه از زندگی لازم است. به ندرت ساعتی سپری می شود بدون آنکه یک فرد با نیاز به حل نوعی مشکل روبرو نشود. شغل مدیر به طور ذاتی حل مشکل است. اگر در سازمان مشکلاتی نبود، نیازی به مدیران هم نبود. بنابراین، تصور یک حلال مشکلات فاقد صلاحیت به عنوان یک مدیر موفق سخت است. دو روش حل مشکل وجود دارد:

حل عقلایی مشکل

حل خلاقانه مشکل

مدیران اثربخش قادر به حل مشکل به صورت عقلایی و خلاقانه هستند، به رغم آنکه مهارتهای متفاوتی برای هر نوع از این مشکلها موردنیاز است.

حل عقلایی عبارت از نوعی حل مشکل است که مدیران هر روز به طور مستمر در بسیاری از موارد به کار می گیرند. حل خلاقانه مشکل کمتر رخ می دهد، زیرا توانایی حل خلاقانه مشکل قهرمانان را از بزدلان، حرفه های موفق را از ناموفق، مدیران کامیاب را از مدیران سرگردان جدا می کند و می تواند اثر شگرفی بر کارایی سازمان داشته باشد.

حل خلاقانه مشکل

درحل مشکلات به طور خلاق دو کار عمده برای تراوش یک ذهنیت خلاق باید صورت گیرد:

بهبود بخشیدن به تعریف مشکل: یعنی مشکلات سازمان که غالبا" در هاله ای از ابهام بوده و افراد شناخت دقیقی نسبت به خود ساختار مشکل و پیچیدگیهای فنی آن ندارند تشریح شده تا افراد با داشتن یک آشنایی دقیق و بینش روشن افکار نو و بکر خود را مطرح سازند.

بهبود بخشیدن در ایجاد راه حلهای دیگر: منظور از این بحث ایجاد زمینه مناسب در استفاده از راه حلهای گوناگون و سوای از راه‌حلهای مرسوم که این کار اساس خلاقیت و نوآوری است. کلیشه ای عمل کردن یکی از موانع خلاقیت است. هریک از دو فرایند مذکور به خودی خود، شامل مراحل جزیی تری هستند:

 

جهت دیدن ادامه مطلب و همچنین دانلود رایگان فایل ورد قابل ویرایش همین مقاله روی لینک زیر کلیک کنید.